arkadaşım yaşadığı şiddetle ilgili açıldığında
Gündelik yaşantında çevrendeki insanların ilişkilerini gözlemleme fırsatın olmuş olabilir. Bunlar ailenin, komşularının, arkadaşlarının ya da tanımadığın insanların ilişkileri olabilir. Gördüklerinden hareketle kafanda bu ilişkilere dair belli düşünceler oluşabilir: “Ne kadar mutlu görünüyorlar.”, “Hiç bana göre bir ilişki değil.”, “Ben bu kadar yakınlığa gelemem.”, “Birlikte ne çok eğleniyorlar.”
Peki, ilişkiler her zaman, her gün, her saniye, dışarıdan göründüğü şekilde mi yaşanıyor?
İnsanlar dışarıdan bir izleyici olarak partnerler arası ilişkilerin sadece kısa bir kesitine tanıklık ederler. Dışarıdan bakanların eşlik ya da tanıklık etmediği anlarda partnerler arasında neler yaşandığı varsayımlarla anlaşılamaz. Sosyal ortamlarda saygı ve sevgi dolu görünen ilişkiler, özel anlarda sınır ihlalleri, güvensiz davranışlar ya da şiddet içerebilir. Sosyal ortamlarda oldukça saygılı ve özenli görünen biri, ilişkilerinin özel anlarında kaba ve kontrolcü davranıyor olabilir.
ne söyleyebilirim
Peki sen, güvenli bir ilişki yaşadığını düşündüğün bir arkadaşın, maruz bırakıldığı şiddetle ilgili beklemediğin bir anda sana açılsa ne düşünürsün? Bu açılmayı nasıl karşılarsın, aklından neler geçer, arkadaşına ne söylersin?
Böyle bir bilgiyi öğrenmek ve o an oluşan duyguları kontrol etmek kolay olmayabilir. Hazırlıksız yakalanmış hissedebilir, şaşırabilir, nasıl bir tepki vermenin doğru olacağını bilemeyebilirsin. Böyle anlarda verilen tepkiler, sorulan sorular, açılan kişide belli bir etki yaratır. Suçlama, yargı ve şaşkınlık içeren ifadeler büyük oranda kişinin utanmasına ve kendini suçlamasına sebep olur. Güvenli bir iletişim alanı için yargılayıcı cümleler yerine şu destekleyici cümleleri kullanabilirsin:
Şaşkınlığını belirtmek yerine güven vermeye odaklan
❌ Bunu hiç beklemiyordum, şu an çok şaşkınım.
✅ Bunu yaşadığın için üzgünüm. Anlatmanın kolay olmadığını tahmin edebiliyorum.
Bana güvenip bunu benimle paylaştığın için teşekkür ederim.
Sana anlattıklarına inan
❌ Emin misin? Hiç bunu söyleyecek/yapacak birine benzemiyor.
✅ Sana ve duygularına inanıyorum. Yaşadıklarını önemsiyorum. Yalnız değilsin. Benimle her zaman konuşabilirsin.
Yaşadıklarını azımsama
❌ En azından sana vurmamış, daha kötüsü de olabilirdi.
✅ Duygusal şiddet de şiddettir. Saygı görmeyi hak ediyorsun. Duyguların değerli.
Suçlayıcı sorular sorma
❌ Böyle davranmasına sebep olacak bir şey mi söyledin/yaptın?
✅ Bu senin suçun değil. Sen bunu hak edecek hiçbir şey yapmadın. Sana böyle davranması tamamen onunla ilgili, hiçbir bahane şiddeti haklı çıkarmaz.
Normalleştirmeye çalışma
❌ Biraz abartmıyor musun? İlişkilerde olur böyle şeyler.
✅ Bunun seni ne kadar rahatsız ettiğini görebiliyorum. Sınırlarını en iyi sen bilirsin. Destek isteyebileceğin yerler var.
Kararlarını yargılamak yerine onlara saygı duyduğunu hissettir
❌ Ayrıl gitsin o zaman, neden hâlâ birliktesin?
✅ Ayrılık basit bir karar değil. Konuşmak ister misin? Kararın ne olursa olsun, senin yanındayım.
Arkadaşın sana açıldıktan sonra ilişkisini sürdürmeye devam edebilir. Seninle paylaştıklarının ardından arkadaşını partneri ile birlikte görmek sana çelişkili gelebilir. Böyle anlarda şiddet içeren ilişkileri sonlandırmanın kolay olmadığını hatırlayabilirsin. şiddet içeren ilişkiden çıkmanın önündeki engeller yazısına göz atarak arkadaşını destekleme sürecinde neler yapabileceğine bakabilirsin. Arkadaşın ayrılmayı denemek istiyor ya da kendini tehdit altında hissediyorsa, kendi “güvenlik planı”nı oluşturması için bu yazıyı okumasını önerebilirsin.
Şiddet sonrası destek sistemleri kişiye özel ve çeşitlidir. Arkadaşının yaşadığı şiddeti seninle paylaşması, sana güvendiğini ve onun destek sisteminin bir parçası olduğunu gösterir. Destek sisteminin ne olduğu hakkında daha fazla bilgi almak için Cinsel Şiddetle Mücadele Derneği’nin hazırladığı “Destek Sistemi Nedir?” videosunu izleyebilirsin. Cinsel şiddet sonrası öz yardım egzersizleri için arkadaşına Cinsel Şiddetle Mücadele Derneği’nin hazırladığı “Cinsel Şiddet Sonrası Destek Sistemi Nerede?” web sitesini önerebilirsin.
Sana yaşadığı şiddetle ilgili açılan kişi kim olursa olsun, bu cümle önerilerini kullanabilirsin. Şiddet yaşadığını tahmin ettiğin ya da duyduğun biri için de durum farklı olmayacaktır. “Biliyordum, fark etmiştim, hiç şaşırmadım” gibi yorumlar yerine yine bu cümleleri kullanarak daha güvenli bir paylaşım alanı oluşmasını sağlayabilirsin. Ayrıca “flört şiddetine maruz bırakılan arkadaşımı nasıl destekleyebilirim?” yazısına göz atarak destekleme sürecine dair önerilerden faydalanabilirsin.
Bu içerik, EMpower Vakfı hibe desteği ile Cinsel Şiddetle Mücadele Derneği "Ne Var Ne Yok?" Gençlik Programı ve tabukamu işbirliğinde 2021-2023 tarihleri arasında hazırlanmıştır. Bu içerik, yalnızca Cinsel Şiddetle Mücadele Derneği ve tabukamu sorumluluğundadır ve EMpower Vakfı'nın konumunu yansıtmak zorunda değildir.