cinsel davranışlarda onay ve onay inşası
-
Sana sarılmam hoşuna gider mi?
-
YavaÅŸlamak ister misin?
-
Nelerden hoşlanırsın?
-
Rahat hissediyor musun?
-
Bu senin için tamam mı?
-
Daha ileri gitmek ister misin?
-
Åžunu denemek ister misin?
-
Seni öpebilir miyim?
Bu sorular sana tanıdık geldi mi? Kullandığın ya da duyduÄŸun sorular mı? Bu soruları sormak ve onay üzerine konuÅŸmak iliÅŸkileri daha çekici, keyifli, yaratıcı yapabilir; yakınlaÅŸmayı ve cinselliÄŸi daha güvenli deneyimlemene yardımcı olabilir.
​
onay nedir?
Onay, belli bir fiziksel/cinsel davranışı özgür iradenle, sözlü olarak veya beden diliyle onaylaman yani kabul etmen anlamına gelir.
Cinsel davranışlar açısından onay aynı zamanda iletiÅŸim kurma, soru sorma, birbirini dinleme ve birbirinin sınırlarına saygı gösterme anlamına gelir. Onay, iliÅŸkilerde saygılı ve güvenli yollar bulmayı saÄŸlayan, yanlış anlaşılmaların ve cinsel ÅŸiddet davranışlarının önüne geçmek için yardımcı olan, pratik bir uygulamadır.
-
Onay herkes içindir! Cinsiyeti, cinsel yönelimi ve cinsiyet ifadesi ne olursa olsun; interseks, akışkan cinsiyetli, cinsiyetsiz, kadın, erkek, ikili olmayan, trans, na-trans, gey, lezbiyen, heteroseksüel, biseksüel, aseksüel, aromantik...
​
-
Onay tek defalıktır! Bir davranış için onay vermen, baÅŸka davranışlara da onay verdiÄŸin anlamına gelmez. Biriyle bir davranışa onay vermen, aynı davranışa baÅŸkasıyla onay vereceÄŸin anlamına da gelmez.
​
-
Onay kısa sürelidir! Bir davranışa bugün onay vermen, yarın da onay vereceÄŸin anlamına gelmez.
​
-
Onay geri alınabilir! Onay verdiÄŸin bir davranıştan vazgeçmeye ya da denerken hoÅŸuna gitmediÄŸine karar vermeye hakkın vardır.
Cinsel davranışın baÅŸladığı an kiÅŸiden kiÅŸiye farklılık gösterir. Kimisi için güvenli olan bir temas, bir baÅŸkası için sınır ihlali olabilir. Birinin hoÅŸuna giden bir davranış, baÅŸkasını rahatsız edebilir. Onayı olduÄŸunu varsaymak ya da “hayır” cevabını beklemek yerine her adımını karşındakinin onayını alarak atarsan, birinin bir davranışı isteyip istemediÄŸinden emin olabilirsin. Partnerinin ne ÅŸekilde yaklaşılmasından hoÅŸlandığını zaman içinde keÅŸfedebilirsin. O halde birini öperken ya da ona sarılırken dahi, bunu kabul edip etmediÄŸini sormak daha güvenilirdir. Peki gerçek hayatta bu neye benzer?
-
Çok soru sormak, hiç sormamaktan iyidir.
-
Biriyle uzun süredir birlikte olman ve sıklıkla birbirinize dokunmanız; söz konusu kiÅŸinin bedenine her istediÄŸin an dokunabileceÄŸin anlamına gelmez.
-
Onay, tek bir cinsel eylem için geçerlidir, her yeni cinsel davranış için yenilenmelidir.
Sence partner(ler)inin tüm dokunuÅŸlara her defasında onayı var mı?
onay nedir, ne deÄŸildir?
Onaydır:
-
Evet demek,
-
Evet anlamına gelecek şekilde kafa sallamak, ve
-
Devam etmek istediÄŸini ifade etmek.
​
Onay deÄŸildir:
-
“Hayır” dememek,
-
Sessizlik,
-
Varsayımlar,
-
Cinsel uyarılmalar,
-
‘Bazı’ kıyafetler,
-
‘Bazı’ davranışlar,
-
‘Bazı’ bakışlar,
-
Kıkırdamalar,
-
FlörtleÅŸmeler,
-
Alkol etkisi altındaki kararlar, ve
-
Kararsızlıklar.
arzu ve onay
Birini çok arzulayabilir ama pek çok farklı sebeple cinsel bir yakınlaÅŸma ya da belli bir cinsel eylemi yaÅŸamayı tercih etmeyebilirsin.
Arzu ve onay farklı ÅŸeylerdir. Bu nedenle arzulamak tek başına onay vermek anlamına gelmez. Sözle ifade edilmeyen yanıtlar, mimikler ve tepkiler -örneÄŸin inlemeler ya da cinsel uyarılmalar- her durumda onayın göstergesi deÄŸildir.
uyarılma ve onay
Bedenin verdiÄŸi tepkiler, bir ÅŸeyden hoÅŸlanıp hoÅŸlanmadığını, o davranışa onay verip vermediÄŸini belirleyemez. Onay verip vermemeye vücudunda olanlar veya karşındaki kiÅŸinin söyledikleri deÄŸil, sadece sen karar verirsin.​
​
Bazen kararsız kalınan ve onay verilmeyen durumlarda da vücutta bazı uyarılma belirtileri olabilir. KiÅŸinin hoÅŸuna gitsin ya da gitmesin, cinsel içerikler (bu bazen ÅŸiddet içeren filmler, diziler, belgeseller, erotik kitaplar vb. olabilir) otomatik olarak beyne ‘uyarı’ sinyali gönderir ve bu da kimi bedensel tepkileri meydana getirir: mesela cinsel organlara kan akışının hızlanması, kalp atışlarının ve nefes alıp vermenin artması, yanakların kızarması, erekte olmak, ıslanmak gibi…
sessizlik ve onay
Bir cinsel davranış karşısında sessiz kalmak da onay göstergesi deÄŸildir ve her zaman “evet” anlamına gelmez. Sessiz kalmanın pek çok farklı sebebi olabilir.
ÖrneÄŸin, kiÅŸi daha fazla düÅŸünmeye ihtiyaç duyuyor ya da istemediÄŸini ifade etmesi durumunda karşısındaki kiÅŸinin vereceÄŸi tepkiden çekiniyor olabilir. Bir kiÅŸinin söz konusu eylemi istemediÄŸini ifade etmemesi, "hayır" dememesi, sessiz kalması, onay verdiÄŸi anlamına gelmez.
Bir davranışa baÅŸlamak için onay vermek, onu sürdürmek için de onayın olduÄŸu anlamına gelmez. KiÅŸi her an fikir deÄŸiÅŸtirebilir, baÅŸta onay verdiÄŸi bir davranışı devamında istemeyebilir. Herhangi bir noktada fikir deÄŸiÅŸmiÅŸ, davranışın sonlandırılması istenmiÅŸse, bu noktada artık onayın varlığından söz edilemez.
Gece birinin evine gitmek, birlikte alkol almak, uzun uzun mesajlaÅŸmak, flörtleÅŸmek gibi karşıdaki kiÅŸiye ilgi duyulduÄŸunu gösterebilecek durumlar da cinsel davranışlara onay vermekle aynı ÅŸey deÄŸildir.
onayın geçersiz olduÄŸu durumlar
Alkol ve/veya uyuÅŸturucu madde etkisi altında olmak, kiÅŸinin yaÅŸadığı ânı ve duygularını deÄŸerlendirmesini etkileyebilir. Bu gibi durumlarda saÄŸlıklı karar alma yetisinin zayıflayacağının farkında olmak, karşılıklı güvenliÄŸi daha da fazla düÅŸünmek, daha çok konuÅŸmak, daha çok soru sormak ve yine de emin olunamıyorsa durmak en doÄŸrusudur.
Ä°çinde bulunulan durumu bilinçli ÅŸekilde deÄŸerlendirmeyi engelleyen etmenler her zaman alkol ya da uyuÅŸturucu madde olmayabilir; duygusal koÅŸullar da kiÅŸinin algısını etkileyebilir. ÖrneÄŸin; bir yakın kaybı, travmatik bir olayın tetiklenmesi, vs.
KiÅŸinin zihinsel veya ruhsal olarak durumu idrak edemeyeceÄŸi, ilaç vb. madde ile bilincinin bulandığı ya da güvenliÄŸini tehdit eden bir durumu atlatabilmek adına dahil olduÄŸu eylemlerde onaydan söz edilemez.
onay inşası
KiÅŸinin onay vermediÄŸi herhangi bir davranış için verdiÄŸi “hayır”ı “evet”e çevirmek için kullanılan; fiziksel zorlama içermeyen, duygusal baskının kullanıldığı yöntemlerdir. ÖrneÄŸin;
​
-
Israr: hayır cevabına raÄŸmen üsteleme; sürekli talep etme,
-
Manipülasyon: sonucu etkilemek amacıyla yönlendirme,
-
Duygusal ya da fiziksel tehditler: onay verilmezse başkalarına gitme ya da bir sırrını aileyle paylaşma tehdidi,
-
Ä°kna süreçleri: iltifat, hediyeler, maddi destek,
-
Duygusal baskı: kiÅŸiye kendini suçlu hissettirme,
-
Yalan söyleme: birliktelik üzerine verilen güvenceler, ve
-
Kendini acındırmak.
Onay inÅŸası, kiÅŸinin seçimlerinin bulanıklaÅŸmasına ve manipüle edildiÄŸini çok sonra fark etmesine sebep olabilir. Gerçek bir onay, tüm bu baskı yöntemlerinin etkisi altında kalmayan, korku içermeyen, istekli bir ‘evet’tir. Her birey, cinsel davranışlara onay vermeyi ya da vermemeyi kendisi seçmelidir.
Bana güvenmiyor musun? Seni ne kadar çok sevdiÄŸimi bilmiyor musun? Sen beni sevmiyorsun. O zaman neden birlikteyiz ki?! Biraz baÅŸkalarını örnek alsan keÅŸke. O zaman olacaklardan ben sorumlu deÄŸilim. Zaten ciddi düÅŸünmüyor muyuz? O zaman ben yokum.
Bu tepkiler merakını giderme ve iletiÅŸim kurma amacıyla verilmiÅŸ olsa da kiÅŸi üzerinde baskı yaratır ve hazır olunmayan bir davranışın onayını inÅŸa ediyor olabilir. “Hayır” cevabını aldığında veya karşındaki kiÅŸinin onayının olmadığını hissettiÄŸinde bunun üzerine konuÅŸmak isteyebilirsin; ancak burada önemli olan bu iletiÅŸimin ikna ve ısrar içermediÄŸinden, baskı oluÅŸturmadığından ve partnerinin de bu konu üzerine konuÅŸmak istediÄŸinden emin olmandır.
"hayır" cevabını kabul etmek
Bir cinsel davranışa dair partnerin onayının olup olmadığını anlamak için soru sorulduÄŸunda cevap dolaylı ya da direkt ÅŸekilde bazen “evet”, bazen “hayır” olabilir. Peki “hayır” cevabını aldığında kiÅŸi nasıl tepkiler verebilir? Savunmaya ya da ikna çabalarına mı giriÅŸir? Soruyu sorarken nazik; “hayır” cevabını aldığında kaba ve saldırgan mı olur? Küsüp içine mi kapanır, yoksa davranışı durdurup iletiÅŸime devam mı eder?
Flört iliÅŸkileri içerisinde “hayır” cevabıyla karşılaÅŸmak her zaman kolay olmayabilir. Bunun üzerine düÅŸünmek ve “hayır”ı kabul etmek bir süreç gerektirebilir. AÅŸağıdaki birkaç öneri bu süreçleri kolaylaÅŸtırabilir.
-
Öncelikle “hayır” cevabıyla karşılaÅŸtığın an, açıklama ya da gerekçe beklemeksizin eylemi durdurduÄŸundan emin ol.
-
Önemli olan karşılıklı keyif almak ve açık bir iletiÅŸim içinde olmak. “Hayır” cevabını kiÅŸisel alıp kendini savunmak yerine parterinin kararına saygı göster ve partnerine alan tanı.
-
Partnerin herhangi bir açıklama yapmak istiyorsa bunu ifade edebilmesi için uygun koÅŸulları oluÅŸturduÄŸundan emin ol ve açıklamasını kabul et. “Hayır” cevabını deÄŸiÅŸtirmeye yönelik ikna etmeye çalışan ya da suçlayıcı cümleler kurma.
-
ÅžaÅŸkın, reddedilmiÅŸ ya da hayal kırıklığına uÄŸramış gibi hissediyor olabilirsin. Oysa “hayır” da en az “evet” kadar doÄŸal ve sıradan bir cevaptır.
-
Partnerin söz konusu eylemi istemediÄŸini ifade etmiÅŸ, seni istemediÄŸini deÄŸil.
-
Herkes fiziksel ve duygusal olarak güvende hissediyor, deÄŸil mi? Sözel olarak bundan emin olmak için ÅŸöyle sor: “Daha iyi hissetmen için ÅŸu an yapabileceÄŸim bir ÅŸey var mı?”
-
Kendine zaman tanı. EÄŸer ihtiyaç duyuyorsan sebebini belirterek kendi alanına çekil.
-
Deneyimden öÄŸrenmeye odaklan. Sormak ve onay almak nasıl bir deneyimdi? “Hayır” cevabını duymak sana nasıl hissettirdi? Neden? Daha farklı hissetmek nasıl mümkün olabilirdi?
-
Onayı pratik ettiÄŸin, ardından cevabı saygıyla ve sorumlulukla karşıladığın için doÄŸru ÅŸeyi yaptığına güven.
-
Peki sen istemediÄŸin davranışlara “hayır” diyebiliyor musun? KiÅŸisel sınırlarına, iletiÅŸim alışkanlıklarına ve “hayır”larına dönüp bakmak için kendine fırsat yarat.
onay ve ÅŸiddetin iliÅŸkisi
Onay, cinsellikle cinsel ÅŸiddeti birbirinden ayıran çizgidir. Temel ilke, baÅŸkaları ile iliÅŸkilenirken kiÅŸisel sınırları zorlamamak ve bu sınırlara her koÅŸulda saygılı olmaktır.
Cinsel iliÅŸki, tarafların tamamının etkin özneler olarak karar süreçlerine dahil olduÄŸu, yalnız tek taraflı bir onay alan ve bir onay verenden ibaret olmayan; karşılıklı iletiÅŸim, keyif ve haz odaklı eylemleri kapsar.
Onay;
-
Açık iletiÅŸimin göstergesidir.
-
Kendinin ve diğerinin sınırlarının farkında olmaktır.
-
Soru sormak ve cevabı kabul etmektir.
-
Fikir birliÄŸidir.
-
Her bir cinsel eylem için yenilenir, tek seferliktir.
-
Her an geri alınabilir, değişmez değildir.
-
Baskı, ısrar ve tehdit söz konusu olduÄŸunda geçersizdir.
-
Cinsel ÅŸiddeti önlemede etkilidir.
-
Arzunun varlığı onayın da var olduğu anlamına gelmez.
-
Herkes içindir!
​
Bu yazıda cinsel davranışlarda onaydan bahsettik. Evet, cinsel davranışlar için onay gereklidir ama sadece cinsel davranışlar için geçerli deÄŸildir çünkü onay, sınırlarla ilgilidir. Sınırlar sadece cinsel davranışlarda deÄŸil hayatın birçok alanında olabilir. Sır tutmak, gitmek istemediÄŸin yerler, kiminle arkadaÅŸ olmaktan hoÅŸlandığın ya da yemek seçimlerin sınırlarınla ilgili olabilir. Onay, insanların sınırlarını görmek ve bu sınırlara baÅŸkalarına saygı duymaktır.
Günlük hayatımızda ne kadar çok onay alma pratiÄŸi yaparsak, onay alma davranışını ne kadar çok kullanırsak, cinsellik ile ilgili anlarda onay istemek ve onayı anlatmak o kadar kolay olur. Gündelik hayatımızdaki onayın da hedefi aynıdır: Kendimizin ve karşımızdaki kiÅŸinin güvende ve rahat hissetmesini saÄŸlamak.
Bu içerik, EMpower Vakfı hibe desteÄŸi ile Cinsel Åžiddetle Mücadele DerneÄŸi “Ne Var Ne Yok?!” projesi ve tabukamu iÅŸbirliÄŸinde hazırlanmıştır. Bu içerik yalnızca Cinsel Åžiddetle Mücadele DerneÄŸi ve tabukamu sorumluluÄŸundadır ve EMpower Vakfı'nın konumunu yansıtmak zorunda deÄŸildir.
​
​