şiddet döngüsü
İlişkilerde şiddet davranışı bir kere gerçekleşiyorsa, tekrar etme ihtimali yüksektir. Şiddet davranışları birbirini izleyen aşamalar olarak benzer şekillerde tekrar ediyorsa, buna “şiddet döngüsü” adı verilir.
Flört şiddeti, zarar veren belli davranış biçimlerinin tekrar etmesidir. Flört şiddeti, tanım ve türleri hakkında daha fazla bilgiyi flört şiddeti sayfasında bulabilirsin. İlişkilerde şiddet davranışı bir kere gerçekleşiyorsa, tekrar etme ihtimali yüksektir. Bir şiddet davranışını ‘tek seferlik’ diyerek önemsizleştirmemek ve bu davranışın yeni şiddet davranışlarının işareti olabileceğini unutmamak çok önemlidir. Şiddet davranışları birbirini izleyen aşamalar olarak benzer şekillerde tekrar ediyorsa, buna “şiddet döngüsü” adı verilir. Bu döngü, flört şiddetinin karmaşıklığını ve güvenli olmayan bir ilişkide her zaman yalnızca şiddet içeren davranışların olmayabileceğini, zaman zaman güvenli görülebilecek davranışların da bulunabileceğini anlamaya yardımcı olur.
şiddet döngüsü aşamaları
Şiddet Döngüsü, gerilim, şiddet, barışma ve sakinlik olmak üzere dört aşamalı bu döngüdür.
1. Gerilim: Gerilimin yükseldiği aşamadır. Partnerler arası iletişimde kopukluk, korku, kaygı artışı ve baskı hissedilir. Gerilim yükseldiğinde şiddetten kaçabilmek için partneri yatıştırmaya, ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik çaba gözlemlenebilir.
2- Şiddet: Şiddet davranışının gerçekleştiği aşamadır. Şiddet davranışı duygusal, fiziksel, dijital ve/veya cinsel olabilir. Şiddet davranışı ile güç kullanarak kontrol ele alınır ve bu davranışın sorumlusu olarak çoğunlukla şiddete maruz bırakılan partner suçlanır. Oysa, şiddet davranışı bir seçimdir. Hiçbir gerilim, şiddet davranışının nedeni olarak gösterilemez ve kabul edilemez.
3- Barışma: Gerilimin yavaş yavaş azaldığı barışma aşamasıdır. Şiddet uygulayan kişi “Beni kıskandırdığın için kendime hâkim olamadım. Bir anlık öfkeydi, özür dilerim.” gibi sözlerle şiddet davranışının sorumluluğunu almaz; suçu başkasına yansıtır; davranış değişikliğine gitmeden ve sadece şiddetin üstünü örtmek için özür diler. Bazen de pişmanlık duyduğunu ve değişeceğini, bu davranışı tekrar etmeyeceğini ifade eder. Şiddeti gerekçelendirmek, değişim vaadi, hediyeler vermek vb. örnekler bu aşamada gerçekleşir. Buna karşılık, şiddete maruz bırakılan da, örneğin, “En azından bana değil, duvara yumruk attı” diyerek barışmak için şiddeti meşrulaştırmayı seçebilir ve ilişkiyi geri kazandığını düşünür.
4- Sakinlik: Sakinlik aşamasıdır. Şiddet durulur ve unutulur. Şiddet hakkında açık iletişim kurulmaz ve yaşananlar yok sayılır. Bu sakinlik, gerilimin tekrar yaşanacağı aşamaya kadar sürer.
Eğer müdahale edilmezse döngünün sıklığı ve şiddet, zamanla artma eğilimi gösterir. Bu aşamaların yaşanma biçimi ve sıklığı birbirinden farklıdır. Aynı ilişkide bile her zaman aynı şekilde gerçekleşmeyebilir. Şiddet döngüsü şemasında gösterildiği gibi birbirini takip etmeyebilir, döngüde değişiklikler olabilir. Barışma aşaması kısalabilir, sakinlik kaybolabilir, gerilim ve şiddet artabilir. Bazı döngülerde özür dileme ve barışma gerçekleşmez, sadece döngü başlamadan önce gerilimde düşüş gerçekleşir. İlişkilerde bu döngünün varlığını sorgulamak, flört şiddetini fark etmeye yardımcı olur.
şiddet döngüsünü fark etmek
Şiddet döngüsünü kağıt üzerinde bir tanım olarak okurken fark edip adlandırabilmek, deneyimlerken fark etmekten çoğunlukla daha kolaydır.
Peki o zaman dışarıdan bakan birine şiddet döngüsü çok net görünebilirken, şiddet içeren ilişkide olan birinin bunu fark etmesi neden daha zordur? Çünkü;
-
Şiddet her zaman aynı döngüyü takip etmeyebilir.
-
İlişkide sadece şiddet davranışları değil, iyi hissedilen mutlu zamanlar da olabilir.
-
Kişi, şiddet uygulayan partnerinin değişeceğine dair umut ve inanç duyabilir.
-
Kişi şiddete maruz kaldığını kabullenemeyebilir, bunu kendisine konduramayabilir.
-
Şiddet davranışları önemsiz görülebilir; ilişkilerin normal ve çok yaygın bir parçası olduğu düşünülebilir.
-
Kişi suçlu hissettirildiği için şiddet içeren davranışlardan kendini sorumlu tutabilir.
-
Şiddetin yalnızca belli şekillerde (örneğin, fiziksel olarak) gerçekleştiği düşünülebilir; görünür olmayan şiddet türleri şiddet olarak kabul edilmeyebilir.
-
Duygusal şiddet gibi bazı şiddet davranışlarının etkileri kısa sürede hissedilmeyebilir.
-
Şiddet döngüsünün yalnızca belli ilişkilerde gerçekleştiği düşünülerek cinsiyet kimliği veya cinsel yönelimi sebebiyle kişi kendi ilişkisindeki şiddet davranışlarını fark edemeyebilir.
yaşadıkların önemsiz değil!
Şiddete maruz bırakılan kişi tüm bunların farkında olsa da, ilişkiden güvenli şekilde nasıl çıkacağını, nereden ve nasıl destek alacağını bilemediği ya da utanma duygusu ile harekete geçemeyebilir. Desteğe ulaştığında ise şiddetin karmaşık yapısı ve her ilişkinin dinamiklerinin farklı olması sebebiyle suçlanma ya da şüphe ile karşılaşabilir.
Şiddet döngüsünü fark etmek, flört şiddetinin de farkına varmayı kolaylaştırır. Fakat şiddetin daima bu döngüyü takip ettiği ya da bu döngüdeki gibi her zaman önceden tahmin edilebileceği düşüncesi, “Yine olacağını bilmem gerekirdi, sakinleştiğinde bitirmeliydim” vb. düşüncelerle şiddete maruz bırakılan kişinin kendisini suçlamasına neden olabilir. Sevdiğin biri sana değişme sözü verdiğinde ona inanman normaldir. İlişkide şiddet uygulayan partneri sakin tutmaya çalışmak, mecbur kaldığın bir strateji olabilir. Ayrılmaya çalışmanın daha çeşitli şiddet davranışlarına neden olmasından kaygı duyabilirsin.
Şiddet sadece fiziksel değildir; güç kullanımı pek çok farklı şekilde gerçekleşebilir. Sakinlik ya da barışma aşamasında kullanılan bazı duygusal yöntemler ya da manipülasyonlar da birer şiddet davranışı olabilir. Bu sebeple, ilişkilerde daha genel bir yerden ilişkilerdeki güç ve kontrol dinamiklerini sorgulamak, şiddetin önüne geçmeye yardımcı olur.
Şiddetin, uygulayanın sorumluluğu olduğunu ve senin suçun olmadığını unutmadan, şiddet içeren ilişki hakkında konuşarak ihtiyaç duyduğun desteği talep etmekten vazgeçme. Yaşadıkların önemsiz değil!
Şiddet döngüsü, araştırmacı Lenore Walker tarafından geliştirilen ve 1979'da yayınlanan ‘The Battered Woman’ adlı kitabında ayrıntılı olarak açıklanan bir araçtır. Yazının bazı bölümlerinde Cycle of Abuse kaynağından faydalanılmıştır.
Bu içerik, EMpower Vakfı hibe desteği ile Cinsel Şiddetle Mücadele Derneği “Ne Var Ne Yok?!” projesi ve tabukamu işbirliğinde hazırlanmıştır. Bu içerik yalnızca Cinsel Şiddetle Mücadele Derneği ve tabukamu sorumluluğundadır ve EMpower Vakfı'nın konumunu yansıtmak zorunda değildir.