güvenli ilişkiler
Kendini nasıl tanımlarsan tanımla, cinsel yönelimin veya cinsiyet kimliğin ne olursa olsun, her zaman güvenli hissetmeyi ve ilişkilerinden keyif almayı hak ediyorsun.
Flört etmek veya ilişki yaşamak heyecan verici olabilir. İlişkide aradıkların, partner seçimlerin ve kendin hakkında daha çok şey öğrenmeni sağlayabilir. Örneğin, kişisel sınırlarının neler olduğu, bir başkasında sana neyin çekici geldiği, nasıl bir ilişki içinde olmak istediğin ya da cinsel yönelimin gibi...
Fark etmek ve ifade etmek her zaman kolay olmasa da kimi davranışlar ilişkiyi güvenli olmaktan çıkarıp güvenli olmayan ya da şiddet içeren bir aşamaya taşıyabilir. Bu aşamaların farkına varabilmek ve üzerine konuşabilmek, zararın seviyesi artmadan önleyebilmek ve taraflar için daha güvenli bir alan oluşturabilmek için çok önemlidir. Bunu yaparken de “İlişki Spektrumu” kullanışlı olabilir.
ilişki
spektrumu
İlişki spektrumu ilişkilerin değişken olabileceğini; zaman zaman güvenli, güvensiz, şiddet içeren özellikler içerebileceğini gösterir. Bununla beraber, her ilişkinin sınırları ve dinamikleri, partnerlerin birbirinden beklentileri ve karşılıklı ihtiyaçları çok farklı, kendine özgü ve biriciktir. Bunları unutmadan ilişkilerinin bu spektrumda nereye düştüğünü sorgulayabilirsin. Örneğin, bazen kıskanma, öfke, kaygı gibi duyguların etkisiyle kişinin partnerini kontrol etme veya baskılama gibi tutumlar geliştirdiği olur. Oysa bu tutumların ilişkinin doğal bir parçası olduğu düşüncesi, flört ilişkilerine dair yaygınlaşmış bir yanlış inanıştır. Bu duygularla kişinin kendine ya da partnerine zarar vermeyecek ve tarafları kötü hissettirmeyecek şekilde başa çıkabilmesi kendi sorumluluğundadır. Çünkü şiddet uygulamak, bir tercihtir. İlişki içinde sorunla karşılaşıldığında yapabilecek her zaman başka şeyler vardır:
-
Beklentilerin gerçekçiliğini sorgulamak,
-
Yıkıcı duygular üzerine çalışmak,
-
Zarar veren davranışların sorumluluğunu almak,
-
Onları tanımlamak ve anlamak,
-
Belirlenen sorunlu davranış kalıplarını, düşünceleri, kelimeleri değiştirmek,
-
Daha dürüst ve eşitlikçi olmak, ve
-
Daha açık iletişim kurmayı denemek gibi…
Güvenli ilişkiler: Eşitlik, saygı ve karşılıklı onaya dayanır.
Güvenli bir ilişkide kararlar beraber alınır. İlişki içinde yaşanan problemler, ortak planlar, kişisel ihtiyaçlar, cinsel davranışlar gibi bir ilişkiyi ilgilendiren tüm konular hakkında açıkça konuşulabilir ve uzlaşılabilir. Partnerler birbirleriyle vakit geçirmekten hoşlanır ama ayrı ayrı da mutlu olabilirler ve birbirlerinden uzak şekilde kişisel zaman geçirmekten de zevk alırlar. Güvenli bir ilişkide partnerler birbirlerine karşı saygılı, güven dolu, dürüst ve eşittir. Birbirlerinin ihtiyaç ve duygularına değer verirler, ilgi alanları ve hedefleri konusunda birbirlerini desteklerler.
Güvenli olmayan ilişkiler: Kontrol etme girişimlerine dayanır.
İlişki içinde kararların çoğunu bir kişi vermeye çalışır. Partnerler birbirlerine cinsellik konusunda baskı yapabilir veya kendi davranışlarının nasıl zararlar verebileceğini görmeyi reddedebilirler. Çatışmalar çıktığında ya kavga eder ya da konuyu hiç tartışmazlar. Güvenli olmayan bir ilişkide, partnerler sadece birbirleriyle zaman geçirmeleri gerektiğini hissedebilirler. Saygı, güven, dürüstlük ve açık iletişimin eksikliği; kontrol, baskı ve eşitsizliğin varlığı güvenli olmayan bir ilişkiye işaret edebilir.
Şiddet içeren ilişkiler: Güç dengesizliği ve kontrole dayanır.
Bu tür ilişkilerde cinsellikle ilgili seçimler, arkadaş grupları, kişisel sınırlar, neyin doğru neyin yanlış olduğu konusunda tüm kararları bir kişi verir. Partnerler tüm zamanlarını birlikte geçirir ve özellikle de ilişkide gerçekten neler olup bittiği hakkında diğer insanlarla konuşamayacaklarını hissederler. Şiddet içeren ilişkilerde; incitici veya tehdit edici bir şekilde iletişim kurma, birbirine kötü davranma, suçlama, davranışlarının şiddet içerdiğini inkar etme, partnerini kontrol etme ve çevresinden izole etme gibi davranışların biri veya daha fazlası görülebilir. Flört şiddeti ve türleri hakkında daha fazla bilgi almak için flört şiddeti sayfasına göz atabilirsin.
güvenli ilişkilerde çatışmalar nasıl çözülür?
İlişkilerde çatışmalar olabilir, ancak tartışmalar kişisel saldırılara veya partnerin benlik algısını düşürme çabalarına dönüşmemelidir.
Çatışmalar, fikir ayrılıkları ve anlaşmazlıklar her ilişkide olabilir. Partnerlerin farklı hatta zıt fikirlere sahip olması normaldir. Herkesin dilediği gibi düşünme hakkı vardır. Ancak hiçbir şey fiziksel kavgaların, hakaret dolu sözlerin, suçlama ve saldırıların bahanesi olamaz ve bunları kabul edilebilir hale getirmez. İlişkilerde önemli olan, açık iletişim kurmak, karşıdakini dinlemek ve anlamaktır. Bu sayede ilişkiler daha güvenli olabilir. Aşağıdaki adımlar tartışma ya da kavga anında daha güvenli bir noktada kalmana yardımcı olabilir:
-
Sınır oluştur: İlişkinin gündelik seyrinde tarafların birbirine gösterdiği saygıyı tartışma sırasında da sürdürmek önemlidir. Eğer partnerin sana hakaret ediyor, lakap takıyor, seninle alay ediyorsa ona durmasını söylemek, sınır oluşturmaya bir örnektir. Eğer durmazsa, tartışmaya devam etmek istemediğini söylemek iyi bir seçenek olabilir. Bu şartlar altında devam etmek tartışmayı güvenli olmayan bir noktaya çekecektir. Daha fazlası için buraya tıkla.
-
Asıl sorunu bul: Tartışmanın arkasındaki gerçek konularda uzlaşmaya çalışarak, sorunun özünü gizleyen sürekli kavgalardan kaçınabilirsin. Uzlaşılamayan konunun kişisel seçimler ve ihtiyaçlarla mı yoksa kontrol ve güç mücadelesi ile mi alakalı olduğunu tespit etmeye çalışarak tartışmayı daha verimli bir noktaya taşıyabilirsin.
-
Farklı fikirde olmayı kabul et: Sen ve partnerin bir sorunu çözemezseniz, bazen bırakmak en iyisidir. Çatışmalar kazanılması gereken bir iletişim rekabeti değildir. Her konuda hemfikir olamazsınız. Eğer sorun bırakılmayacak kadar önemliyse ve farklı fikirde olmayı kabul edemiyorsanız, birbirinizden ve ilişkinizden beklentilerinizi yeniden gözden geçirebilirsiniz.
-
Mümkün olduğunda uzlaş: Hangi filme gidileceği hakkında yapılacak basit bir seçim bile üzerinde uzlaşı gerektiren bir konu haline gelebilir. Bazen istek ve ihtiyaçların çatıştığı durumlarda uzlaşmak, çatışma çözümünün ve güvenli ilişkinin önemli bir parçasıdır. Bunun ortak bir çaba gerektirdiğini unutmamak ve uzlaşmak için gerekli emeği vermeye hazır olmak gerekir. Ancak uzlaşı sağlamaya çalışırken inançlarından veya değerlerinden ödün vermek zorunda hissediyorsan, durduğun yeri vurgulaman önemlidir.
güvenli ilişkilerin özellikleri
Güvenli ilişkileri 10 maddede şöyle özetleyebiliriz:
-
Kendi isteklerinin, ihtiyaçlarının, inançlarının, düşüncelerinin, beğenilerinin farkında olmak ve bunları ifade edebilmek,
-
Zorunluluktan ya da partnerini memnun etmek için değil, kendin istediğin için “evet” diyebilmek,
-
Suçlu hissetmeden “hayır” diyebilmek,
-
Çatışmalar/fikir ayrılıklarında duygu ve düşüncelerini ifade ederken güvende hissetmek,
-
Kendini gözetmek, kendine vakit ayırmak,
-
Arkadaşlarından, hayallerinden, hobilerinden ödün vermek zorunda bırakılmamak,
-
Hissettiklerin ve yaptıkların arasında uyumsuzluk yaşamıyor olmak,
-
Kendi hedeflerine ulaşmada desteklendiğini hissetmek,
-
Başkasının mutluluğundan değil, kendi mutluluğundan sorumlu olmak, ve
-
İlişki içinde eşit olduğunu hissetmek.
Güvenli ilişki özellikleri arasında sayılan pek çok ihtiyaç ve istek, aslında güvende ve iyi hissetmek için ihtiyaç duyduğumuz kişisel haklardır. Flört ilişkisi içinde de bu haklara sahipsin ve bunları talep edebilirsin. Çünkü baskı ve şiddetin olmadığı ilişkiler hepimizin hakkı!
Hangi davranışların güvenli, hangilerinin zarar verici olabileceği nasıl anlayacağını düşünüyorsan, Güvenli mi Güvensiz mi? testini ziyaret edebilirsin.
“İlişki Spektrumu”nda loveisrespect.org’da yer alan “Relationship Spectrum” içeriğinden, “Güvenli bir ilişkide çatışmalar nasıl çözülür?” bölümünde loveisrespect sosyal medya içeriklerinden yararlanılmıştır.
Bu içerik, EMpower Vakfı hibe desteği ile Cinsel Şiddetle Mücadele Derneği “Ne Var Ne Yok?!” projesi ve tabukamu işbirliğinde hazırlanmıştır. Bu içerik yalnızca Cinsel Şiddetle Mücadele Derneği ve tabukamu sorumluluğundadır ve EMpower Vakfı'nın konumunu yansıtmak zorunda değildir.
