kendine iyi bak: öz bakım 🤘🏻
bazı şefkatli pratikler!
Etrafta yeni yılın yaklaşmasıyla beraber “yeni ben”, “daha üretken ben”, “daha fit ben” hedeflerinin dolaşmaya başladığını görmekten sana da bize olduğu gibi bay geldiyse, bu sayı sana!
Çünkü belki de yeni yılla kendine verebileceğin en büyük hediye biraz durmak ve “öz bakım”ın ne anlama geldiğini yeniden düşünmek olabilir. Kendine iyi bak serimizin ikinci sayısına hoş geldin!
Öz bakım sadece sabahları matcha içmek ya da motivasyon dolu notlar yazmak değildir. Aksiyona geçmeden manifestlemek ise hiç değil! İstersen bunları da yapabilirsin elbette, fakat öz bakım, kendine iyi davranmanın, sınırlarını fark etmenin ve ihtiyaçlarını ciddiye almanın en radikal halidir. Radikallik ve öz bakım ne alaka? diye sorduğunu duyduk sanki! Öz bakımın en temeline inelim öyleyse…
Öz bakım pratiklerinin kökeni 1960’lı yıllarda Amerika’da ortaya çıkan politik bir eyleme dayanıyor. Öz bakım, siyah feministlerin ve aktivistlerin “kendine ve topluluğuna bakım vermek bir direniş biçimidir” diyerek ortaya koyduğu düşünce üzerinden yükseliyor. Sağlık haklarına ve sağlık hizmetlerine erişimin eşit ve adaletli olması için mücadele veren bu hak savucunuları için kendi bedenine, ruhuna ve toplululuğunun iyi olma haline sahip çıkmak bir başkaldırıydı. Yani öz bakım bir lüks veya sosyal medya trendi değil, toplumsal adaletsizliklerle mücadelede bir güçlenme aracıydı. Biz de bu sayıyı öz bakımın bu köklerini hatırlayarak ve onurlandırarak sana ulaştırıyoruz.
öz bakım nedir?
Öz bakım, bedenin, zihnin ve duyguların ihtiyaçlarını fark etmek ve bu ihtiyaçları karşılamak için attığın adımların bütünüdür. Öz bakım birçok konuyu kapsar.
Fiziksel bakım: Dişlerini fırçalamak, duş almak, yeterince uyumak, hareket etmek, beslenmeye dikkat etmek,
Ruhsal ve duygusal bakım: Kendine zaman ayırmak, dinlenmek, iyi gelmeyen veya güvensiz ilişkilerden uzaklaşmak,
Cinsel bakım: Partnerli cinsel davranışlarında korunma yöntemleri, kayganlaştırıcı gibi ürünler kullanmak, cinsel yolla aktarılabilen enfeksiyon testleri yaptırmak, haz ve orgazm hakkında bilgilenmek, bedenine dair olumsuz yargı dağıtanlara karşı mesafelenmek,
Sağlık takibi: Rutin testlerini yaptırmak, varsa ilaçlarını aksatmamak, gerektiğinde bir uzmandan destek almak gibi pratikler, bazı temel öz bakım uygulamaları arasında sayılabilir.
Tüm bunların ortak noktası, kendini ve ilişki kurduğu insanları önemsemektir.
öz bakım ne değildir?
Öz bakım, “güzellik” ya da “mükemmel görünmek” anlamına gelmez. Kıllarını almak, makyaj yapmak, moda olan kıyafetleri giymek gibi şeyler kişisel tercihlerdir ama “bakımlı olmak” için bunları yapmak zorunda değilsin. Öz bakım, bir “güzellik standardı”na uymak değil, kendine saygı duymanın ve sınırlarını korumanın bir yoludur.
öz bakım ve haklar
Öz bakım sadece bireysel değil, aynı zamanda toplumsal bir konudur. Çünkü öz bakımını sürdürebilmek için bazı temel haklara sahip olman gerekir:
Temiz suya ve hijyenik ürünlere erişim hakkı
Güvenli bir tuvalet veya özel alan hakkı
Sağlık hizmetlerinden, özellikle de cinsel ve üreme sağlığı hizmetlerinden ücretsiz veya erişilebilir şekilde faydalanma hakkı
Ruh sağlığı desteğine erişim hakkı
Bedensel özerklik, yani kendi bedeniyle ilgili kararları verebilme hakkı öz bakım içinde değerlendirilen haklardır.
Bu haklara erişim herkes için eşit ve adaletli olmayabilir. Bazı insanlar ekonomik, toplumsal veya kültürel nedenlerle öz bakımını sürdüremeyebilir. Bu yüzden öz bakım sadece “kendine iyi davranmak” değil, aynı zamanda bu hakların herkes için erişilebilir olması gerektiğini fark etmek ve bunun için ses çıkarmaktır.
öz bakımını sağlamak için neler yapabilirsin?
Öz bakım herkes için farklı bir şekil alabilir, ama istersen şu küçük ama etkili adımlarla başlayabilirsin:
🧘♀️ Vücudunu dinle: Ne zaman yoruluyorsun, ne zaman rahatlıyorsun? Uykunu, yeme düzenini, beslenme tercihlerini, enerjini fark etmeye çalış.
📅 Kendine zaman ayır: Hepimiz bazen ders, iş, sosyal medya arasında kaybolabiliyoruz. Günün 10 dakikasını bile sadece kendinle geçirmek bir fark yaratabilir.
💬 Destek iste: Zorlandığında güvendiğin bir arkadaşla, aile üyesiyle ya da bir uzmanla konuşmak ve yardım isteyebilmek öz bakımın en önemli parçasıdır.
🚫 Sınır koy: İstemediğinde “hayır” diyebilmek, başkalarını kırmak değil, kendini ve sınırlarını korumaktır.
💕 Kendine karşı şefkatli ol: Herkes hata yapabilir. Öz bakım, mükemmel olmak değil, insan olmayı kabul etmektir. Bazen de kendine karşı şefkatli olmak fiziksel şeylerle ilgilidir: Üstüne giydiğin kumaşın teninde iyi hissettirmesi, sezonun rengine değil, en sevdiğin renklere odaklanmak, toksik içerikli ürünlerden uzak yaşayabilmek, tepe ışıklarla değil de loş ışıklarda çalışmak.
Unutma, öz bakım bir yarış değil. Yeni yılda hedefin “daha fazla üretmek” değil, “daha iyi hissetmek” olabilir mi? Ne dersin? :)
Bu sayının destekçisi hakkında: Badecanlar
Yıllardır trendlere göre değil, vücudumuzun ihtiyaçlarına göre; yerel içeriklerle, yerel üretimlerle, hayvanlar üzerinde test etmeden, vegan, şefkatli içeriklerle ve sosyal medya hesaplarını adeta halk sağlığı eğitimi için kullanan, canla başla çalışan bir ekip Badecanlar. Gençlerin şefkatli şekilde kendilerine bakarken bilgi de edinebilmeleri için Rayka Kumru ile beraber güçlerini birleştirdiler. Bu sayımızda bize destek oldukları için Badecanlar’a teşekkür ederiz! Elinizdeki ürünleri bitirdikten sonra ya da şefkatli bir yıla başlarken kullanabileceklerinize göz atmak için aşağıdaki butona tıktıklayabilirsiniz.