Selam! Bu haftaki sayımızı 20 Kasım Nefret Suçu Mağduru Transları Anma Günü dolayısıyla, trans kimliği ve deneyimine ayırıyoruz. Cinsel kimlikler çeşitlidir ve bu çeşitlilik normaldir diyor; kimliğinden dolayı nefret söylemi ve suçuna maruz bırakılan tüm trans ve trans deneyimi olanları anıyoruz.
bu sayıda neler var?
📔 tabukamu sözlük: Bu haftanın konuları özelinde sözlüğümüzü aralıyoruz.
🎗️ 20 kasım nefret suçu mağduru transları anma günü: Transları anma gününün nasıl ortaya çıktığından bahsediyor, transfobinin cisnormativite ile olan ilişkisini inceliyoruz.
☂️ trans+ şemsiyesi nedir?: Cinsiyetsiz, ikilik dışı, akışkan cinsiyet gibi kimlik terimlerinin tanımlarını yapıyoruz.
🌈 trans+ kapsayıcı olmak için ne yapabilirim?: Ön yargılarını ve genellemeleri sorgulamanı sağlayacak, günlük hayatına dahil edebileceğin pratik önerilerimizi paylaşıyoruz.
(doğumda) atanan cinsiyet: Doğumda ya da öncesinde, bebeğin dış genitallerine (cinsel organlarına) bakılarak belirlenen cinsiyettir. Sadece kadın ve erkek cinsiyetlerinin var olduğunu varsayan düşünceye ikili cinsiyet sistemi denir. Bu sisteme göre vulva ile doğan bir bebeğe kız, penis ile doğan bir bebeğe oğlan cinsiyeti atanır.
cinsiyet kimliği: İnsanın kendini ait hissettiği ve bağ kurduğu cinsiyettir. Sadece beden ve fiziksel özellikler ile değil, psikolojik ve toplumsal boyutlar ile alakalıdır. Bu yüzden cinsiyet kimliği dışarıdan bakılarak ya da varsayımlarda bulunarak anlaşılamaz.
nefret suçu: Bir kişiye veya gruba karşı etnik köken, dil, din, cinsel kimlik gibi kimlik özelliklerine dayandırılarak işlenen, genellikle şiddet içeren suçlar. Eğer bu suç bir defaya mahsus olarak işlenmemişse ve süreklilik arz ediyorsa, suç işleyenler nefret grubu olarak adlandırılırlar.
trans+: Cinsiyet kimliğinin atanmış cinsiyet ile uyumlu hissedilmemesi durumunda deneyimlenebilen trans, nonbinary (ikilik dışı), agender (cinsiyetsiz), gender fluid (akışkan cinsiyet) kimlikleri, genelde trans+ şemsiyesi altında buluşur.
transfobi: Trans olan ya da olduğu düşünülen insanlara karşı korku, nefret ve ön yargı içeren düşünce, söylem ve davranış kalıpları.
20 kasım nefret suçu mağduru transları anma günü 🎗️
Transları Anma Günü, 1998’de trans olduğu için öldürülen siyah trans kadın Rita Hester ve nefret suçu mağduru tüm transları anmak için ortaya çıktı. İlk kez 1999’da Boston, Amerika’da yapıldı; günümüzde ise Transları Anma Günü birçok ülkede ve şehirde düzenleniyor.
Translara yönelik şiddet davranışları ve nefret suçları, cisnormativite ile yakından ilişkilidir. Cisnormativite, kadın ve erkek olmak üzere sadece iki cinsiyet olduğunu ve herkesin cisgender olduğunu; yani doğumda atanan cinsiyetiyle uyumlu hissettiğini varsayar. Ancak herkes kendini atanan cinsiyetine ait hissetmez veya cinsiyet kimliğini bu iki cinsiyet üzerinden tanımlamaz, ifade etmez. Örneğin, doğuşta erkek cinsiyeti atanan bir insan kendini kadın gibi hissedebilir veya ne kadın ne erkek olarak tanımlayabilir. Bu durumda cinsiyet kimliği, atanan cinsiyetten farklıdır. Trans, nonbinary (ikilik dışı), agender (cinsiyetsiz), gender fluid (akışkan cinsiyet) deneyimleri buna birer örnektir. Herkesin cinsiyet kimliğini ve cinselliğini algılayış, yaşayış ve ifade ediş biçimi birbirinden farklıdır ve bu olağandır. Bir deneyim diğerinden daha üstün, daha doğal ya da daha önemli değildir. Bazı deneyimleri normal dışı yapan o deneyimlerin kendileri değil, toplumdaki bazı ön yargılardır.
Cisnormativite, cisgender olmayı tek normal, doğal ve doğru kabul ederken, cisgender olmayan ya da olmadığı varsayılan insanları dışlar, aşağılar ve yok sayar. Cisgender dışındaki ifade ve deneyimleri anomali, hastalık veya ayıp olarak değerlendirir. Bu durum insanları, kimliklerini gizlemeye ve kendileri olmak yerine normal kabul edilen davranışları uygulamaya zorlayabilir. Aynı zamanda bu, transların kendilerini cinsiyet kimliklerine uyumlu şekilde hissetmelerine ve ifade etmelerine destek olacak kimlik süreçlerine erişimlerini zorlaştırabilir veya engelleyebilir.
trans+ şemsiyesi nedir? ☂️
Cinsiyet kimliğinin atanmış cinsiyet ile uyumlu hissedilmemesi durumunda deneyimlenebilen trans, nonbinary (ikilik dışı), agender (cinsiyetsiz), gender fluid (akışkan cinsiyet) kimlikleri, genelde trans+ şemsiyesi altında buluşur. Bu ifadelere ayrı ayrı bakalım:
trans: Transgender ya da kısaca trans şeklinde kullanılır. Cinsiyet kimliğini, doğumda atanmış cinsiyetinden farklı hisseden insanların kullanabildiği bir ifadedir. Bu terimi kullanan kimi insanların kendilerini trans şemsiyesinin altında görmemeleri de mümkündür; dolayısıyla bu insanlara hitap ederken kendilerini nasıl tanımladıklarını sormak önemlidir.
nonbinary (ikilik dışı): Cinsiyet kimliğini kadın ya da erkek kimliklerinden tek birinde tanımlamayan, bunların arasında veya bunların dışında bir cinsiyet kimliği deneyimleyen insanların başvurabileceği bir ifade. Nan baynıri şeklinde okunur.
agender (cinsiyetsiz): Herhangi bir cinsiyete ait hissetmeyen ya da kendini ikili cinsiyet sistemi içinde kadın veya erkek olarak tanımlamayan insanların kullanabildiği bir tanım.
gender fluid (akışkan cinsiyet): Farklı cinsiyet kimlikleri ya da ifadeleri arasında akışkan bir deneyim yaşamayı tanımlar. Örneğin, drag queen’ler, drag king’ler ya da cross-dresser’lar da zaman zaman akışkan cinsiyet kimliğini sahiplenmektedir. (Bu tanımlar, cinsiyet kimliği ve cinsiyet ifadesine bağlı tüm performansları ve ifade biçimlerini kapsar ve atanmış cinsiyetinden farklı bir cinsiyetle özdeşleştirilen kıyafetler giymekten keyif alan insanları tanımlar.)
trans+ kapsayıcı olmak için ne yapabilirim? 🌈
Günlük hayat pratiklerine dahil edebileceğin bazı basit önerilerimiz var:
✔️ Kendi ön yargılarınla yüzleş: Kendi kendine şu soruları sormayı deneyebilirsin:
‘Sokakta yürürken trans+ bir insan gördüğümde ne hissediyorum?’
‘Bir arkadaşım bana trans geçmişine sahip olduğunu söylese ne hissederim?’
‘İnsanların cinsiyet kimliği benim onlarla kurduğum ilişki için önemli mi?’
✔️ Cinsiyete bağlı kimlik ataması yapma: Cinsiyet kimliği ve cinsel yönelim, dışarıdan bakılarak ya da varsayımlarda bulunarak anlaşılamaz. Bu yüzden insanları dış görünüşlerine ya da tarzlarına bakarak belli bir kategoriye yerleştirme. Kendine “bu beni ilgilendiriyor mu” diye sorabilir, güvenli ve gerekli olduğunda da o kişiye varsaymadan bunu sorabilirsin. Örneğin, “sana nasıl hitap etmemi istersin?” sorusu yardımcı olabilir. Unutma, merakın, başkasının haklarından, güvenliğinden ve mahremiyetinden üstün değildir.
✔️ Deneyimlerle ilgili özel sorular sorma: İnsanlara varsayılan cinsiyet kimlikleri ya da cinsel yönelimlerine dayanarak özel sorular sormak, kişisel sınırlarını ihlal etmektir. “Senin bedeninde hangi cinsel organ var?”, “Sen regl oluyor musun”, “Çocuk yapacak mısın?” gibi sorular sormak insanları rahatsız ve güvensiz hissettirebilir. Kimsenin ne gibi şeyler deneyimlediğini, ne gibi zorluklar yaşadığını bilemeyiz.
✔️ Genellemeleri sorgula: İnsanlar çeşit çeşittir ve dünyada yaşayan insan sayısı kadar çeşitli varoluş ve deneyim vardır. Sen de kendi algılarını ve duyduğun genellemeleri sorgulayabilirsin. Çünkü “kadınlar böyle olmalıdır”, “gayler şöyledir”, “translar öyledir” gibi genellemeler, insanların biricik varoluş ve deneyimlerini yansıtmaz.
Bu konuda kendini test etmek istersen, Cinsel Şiddetle Mücadele Derneğinin Ne Var Ne Yok?! Gençlik Programı ile iş birliğinde hazırladığımız Kimlik Özellikleri ve Mitler testini çözebilirsin.
Bizi sosyal medyada takip ediyor musun?: Instagram 🎞 TikTok 🪩 Twitter 🦩