Okuma süresi: 7 dakika
Selam! Geçtiğimiz Cuma günü, yani 17 Mayıs, Uluslararası Homofobi, Transfobi, Bifobi ve İnterfobi Karşıtı Günüydü. LGBTİ+fobi, LGBTİ+’ların güvenli ilişkiler yaşamasına çeşitli şekillerde engel olabildiğinden bu hafta odağımızı LGBTİ+ ilişkilere ve karşılaşılabilecek ayrımcılıklarla mücadeleye çeviriyoruz. Cinsel Şiddetle Mücadele Derneğinin Ne Var Ne Yok?! Gençlik Programı ile iş birliğinde hazırladığımız içeriklerde LGBTİ+’lar için güvenli ilişkiler başlığını ayrıca ele almıştık. Bu sayıda öne çıkan başlıkların neler olduğuna birlikte bakıyoruz.
bu sayıda neler var?
📔 tabukamu sözlük: Bu haftanın konuları özelinde sözlüğümüzü aralıyoruz.
⚡️ LGBTİ+fobi ilişkileri nasıl etkileyebilir?: İlişkiler yalnızca ilişki içi dinamiklerden değil, toplumsal ve çevresel faktörlerden de etkilenirler. Bu yüzden LGBTİ+’lara yönelik ayrımcılıklar da LGBTİ+ ilişkileri olumsuz yönde etkileyebilir.
🌸 güvenli LGBTİ+ ilişkilerin ilk adımı: Cinsiyete dair kimlik özellikleri, yani cinsiyet kimliği, cinsel yönelim, cinsiyet ifadesi, açılmak gibi kavramlar hakkında bilgilenmenin ve bu bilgileri sağlıklı şekillerde hayata geçirmenin güvenli ilişkilere nasıl destek olduğunu paylaşıyoruz.
🌠 LGBTİ+ ilişkilerde güvenli sosyalleşme: Kendini güvende hissetmek ve partnerinin güvende hissetmesine destek olmak için, özellikle kamusal alanda karşılaşabileceğiniz kısıtlılıklara karşı neler yapabileceğinize dair birkaç önerimiz var.
☕️ deneyimlendikçe demleniyoruz: LGBTİ+ ilişkilerde güvende hissetmekle alakalı bir deneyimin var mı? Anonim bir şekilde tabukamu’yla paylaşmak ister misin? Detaylar aşağıda!
açılmak: LGBTİ+’ların kendi istekleri ile cinsiyet kimliği ve/veya cinsel yönelimlerini istedikleri insanlarla paylaşmasını tanımlar.
biseksüel/bi+: Birden fazla cinsiyete duygusal veya cinsel çekim hisseden insanları tanımlar. LGBTIQ+ kısaltmasındaki B harfinin karşılığıdır. Panseksüel ve poliseksüelleri de kapsayan bir şemsiye kavram olarak da kullanılır.
LGBTİ+: Lezbiyen, gay, biseksüel, trans ve interseks kelimelerinin baş harflerinden oluşturulmuş kısaltma. + işareti, cinsiyete bağlı çeşitli beden ve kimlik özelliklerini kapsar.
nefret söylemi: Ön yargı, yabancı korkusu/düşmanlığı, ayrımcılık, cinsiyetçilik, LGBTİ+fobi gibi unsurlardan beslenen; insanlara ya da gruplara yönelik nefret içeren söylemler.
transfobi: Trans olan ya da olduğu düşünülen insanlara karşı korku, nefret ve ön yargı ve bu hislerin desteklediği düşünce ve davranış kalıpları.
LGBTİ+fobi ilişkileri nasıl etkileyebilir? ⚡️
ilişkilerde güvenli alanlar yaratmak mümkün
Geçtiğimiz Cuma günü, yani 17 Mayıs, Uluslararası Homofobi, Transfobi, Bifobi ve İnterfobi Karşıtlığı Günüydü. 17 Mayıs 1990 tarihinde Dünya Sağlık Örgütü eşcinselliği “hastalıklar” listesinden çıkardı. 17 Mayıs günü, 2004’ten beri dünya genelinde, 2006’dan beri ise Türkiye’de Uluslararası Homofobi, Bifobi, Transfobi ve İnterfobi Karşıtı Gün olarak kutlanıyor.
LGBTİ+’lar toplumsal önyargılar nedeniyle cinsiyet kimliği, cinsel yönelim ve cinsiyet ifadesi temelinde ayrımcılığa uğrayabiliyor. Örneğin, herhangi bir yerde yürürken, otururken, vakit geçirirken bile yargılayıcı bakışlarla karşılaşabiliyorlar. Trans+’lar ve LGBTİ+’lar eğitim, sağlık, spor gibi alanlardan dışlanarak ihtiyaç duydukları hizmetlere erişimde ve sosyal yaşam pratiklerinde cinsiyet kimliği ve cinsel yönelim temelli şiddete maruz bırakılabiliyor. LGBTİ+’ların hem toplum hem de ilişkileri içinde kimlikleri ve kimliklerinin “yeterliliği” de; mesela “feminen” olmayan geylerin ve “maskülen” olmayan lezbiyenlerin yeterince gey/lezbiyen olmadıkları üzerinden cinsel yönelimleri ya da ikili cinsiyet rollerine göre davranmayan transların kadınlık/erkeklik halleri üzerinden cinsiyet kimlikleri sorgulanabiliyor.
Bu katmanlı ayrımcılıklar, LGBTİ+’ların ilişkilerini güvenli ve rahat bir şekilde yaşamalarının önünde çeşitli zorluklar oluşturuyor. Örneğin, LGBTİ+ bir ilişkide partnerler, karşılaşabilecekleri tepkilerden çekindikleri için, ilişki durumlarını çevrelerinden saklı tutmayı tercih edebiliyorlar.
Duygusal, romantik ve/ya cinsel bir ilişkide olmayı isteyen LGBTİ+’lar toplumda kendilerine yönelik yaygınlaştırılan önyargı ve ayrımcılıklara rağmen, ilişkileri içinde birbirlerini yargılamadan ve konuşmaya istekli olarak kendileri ve partnerleri için güvenli bir alan yaratabilir. Güvenli bir ilişkide, endişelenmeye gerek olmadan, herkes kim olduğu, kendisini en iyi neyin temsil ettiği, ilgi alanları ve görünüşü hakkında kendi kararlarını alma ve kendisini ifade etme hakkına sahiptir. Önemli olan, partnerlerin birbirlerini desteklediğinden emin olmaktır.
güvenli LGBTİ+ ilişkilerin ilk adımı 🌸
cinsiyete dair kimlik özellikleri hakkında bilgilenmek
Güvenli ve destekleyici bir ilişkide partnerler, birbirlerinin kimliklerine ve ihtiyaçlarına saygı gösterir. Birbirlerini en iyi nasıl destekleyebilecekleri konusunda bilgi sahibi olmaları önemlidir. LGBTİ+ ilişkilerde bu, partnerlerin birbirlerinin cinsiyet kimlikleri ve cinsel yönelimlerini tanımasını da içerir. LGBTİ+ kimliğini ifade etme, açılma/açılmama, trans kimlik süreçleri (bazı kaynaklarda “uyum süreci” olarak karşına çıkabilir), ilişkide romantik ve/veya cinsel pratikler gibi konularda karşılıklı destek olabilmek, geçmiş deneyimlerin ifade edilmesi için alan açmakla başlar. Senin ve partner(ler)inin deneyimleri çok farklı ve çeşitli olabilir. Bu deneyimlerin her birini anlamak biraz zaman alabilir ama bu sorun değil. Dinlemek de desteklemenin bir parçasıdır.
Kişinin, cinsiyet kimliği veya cinsel yönelimini uygun gördüğü insanlarla kendi isteğiyle paylaşmasına “açılma” diyoruz. Açılma ya da açılmama kararları, açılmanın önündeki engeller, toplumsal ön yargılar nedeniyle içselleştirilmiş düşünce ve davranışlar (homofobi, transfobi, bi+fobi, HIVfobi gibi), ayrımcılıklar, hak ihlalleri ve nefret söylemleri gibi pek çok neden LGBTİ+’ların gündelik yaşam deneyimlerini ve duygusal, romantik ve/veya cinsel ilişkilenmelerini olumsuz etkileyebilir, çeşitli yönlerden şekillendirebilir.
Hem toplumsal hem içselleştirilmiş fobik tutumlarla yüzleşmek, bunları kabullenmek ve kendine şefkat göstermek kolay olmayabilir ve zaman gerektirebilir. Bir LGBTİ+ özne olarak, böyle anlarda yavaşlayarak kendine zaman tanıyabilir, önemli olanın kendini en iyi hissedeceğin şekilde tanımlamak veya tanımlamamak, en rahat olacağın şekilde yaşamak ve isteklerin için adım atmak olduğunu kendine hatırlatabilirsin. Aynı şekilde, partner(ler)in de böyle bir sürece, şefkate ve zamana ihtiyaç duyabilir.
Kendinin ve partnerinin LGBTİ+ kimliğiyle sahip olduğunuz deneyimlerin geçerliliğini kabul etmek, güvenli bir ilişki için doğru yolda atılmış büyük bir adımdır. İhtiyaç duyduğunda partner(ler)in ve sen, birbirinizden destek isteyebilirsiniz. Ancak, partnerinle ilişkin nasıl olursa olsun, destek isteyebileceğin başka insanlar da olduğunu unutma.
LGBTİ+ ilişkilerde güvenli sosyalleşme 🌠
LGBTİ+fobiye bağlı gelişen tüm ayrımcılıklar, LGBTİ+’ların kişisel deneyimlerine, toplumsal algılara, kamusal alanlarda karşılaşılan nefret söylemlerine dayalı olarak sosyalleşme ihtiyaçlarını farklılaştırabilir.
Sokaklarda, mekanlarda, aile evlerinde, partnerlerle tutulan evlerde (örneğin, ev sahiplerinin tutumları nedeniyle) karşılaşılan nefret söylemleri ve eylemleri, kişilerin bazen sadece LGBTİ+ etkinliklerinde partnerleriyle sosyalleşmesine neden olabilir. Bu da zaman, mekan, erişilebilirlik gibi farklılaşan ihtiyaçları ve zaman geçirilebilecek güvenli alan yaratmak için ekstra çaba harcamayı gerektirebilir. İlişkilerde sosyalleşmeyle ilgili bu sınırlılık ve engeller, kişilerde kaygı oluşturabileceği için sosyalleşme şekillerine birlikte karar vermek daha güvenli sosyalleşmeyi beraberinde getirebilir. Partner(ler)inin o anda, o yerde, o şekilde sosyalleşmek isteyip istemediğini sorabilir, buna birlikte karar verebilirsiniz.
Peki nereden başlayabilirsin?
Duygusal, romantik ve cinsel ilişkilerinde cinsiyet ataması yapmadan, partner(ler)ine seçtikleri kelimelerle hitap et.
Partner(ler)inin cinsiyet kimliğini ve cinsiyet ifadesini sorgulama; olduğu gibi kabul et.
Cinsiyet kimliklerinin akışkan olduğunu, zamanla değişebileceğini ya da farklı kimliklere evrilebileceğini hatırla.
Bu akışkanlığın zamanı, mekanı ve nasıl olacağı herkes için bambaşka. Partner(ler)inle bunları konuşabileceğiniz alanlar açmaya çalış.
LGBTİ+ ilişkilerde güvende hissetmek hakkında ne düşünüyorsun? Kendini güvenli veya güvensiz hissettiğin durumlara dair bir deneyimin var mı? Anonim bir şekilde tabukamu’ya anlatmak ister misin?
Ne Var Ne Yok?! Gençlik Programı hakkında: NVNY, Cinsel Şiddetle Mücadele Derneğinin “Cinsel şiddetle mücadele etmenin en kestirme yöntemlerinden biri, şiddet ortaya çıkmadan önlemek olmalı” diyerek 2016 yılından bu yana sürdürdüğü güvenli ilişkiler odağındaki gençlik çalışmalarını kapsıyor. Toplumsal cinsiyet temelli şiddet, ayrımcılık, akran zorbalığı, dijital şiddet, flört şiddeti, onay kavramı, kişisel sınırlar ve güvenli ilişkiler gibi konularda hem gençleri hem de gençlerle çalışan uzmanları bilgilendirmeyi, farkındalıklarını artırmayı ve kapasitelerini güçlendirmeyi; böylece, şiddet henüz gerçekleşmeden önce önleyerek şiddet vakalarını en aza indirmeyi ve şiddet gerçekleştiğinde doğru müdahale yöntemleriyle gençleri korumak üzere koruyucu-önleyici modeller geliştirmeyi hedefliyor.
Bizi sosyal medyada takip ediyor musun?: Instagram 🎞 TikTok 🪩 Twitter 🦩