4 Eylül Dünya Cinsel Sağlık Günü yaklaşıyor! 2010 yılından beri 4 Eylül, cinsel sağlık hakkında toplumsal farkındalık oluşturmak amacıyla dünya çapında kutlanıyor. Biz de her yıl tabukamu’da 4 Eylül’e özel içerikler hazırlıyor; her yıl başında Dünya Cinsel Sağlık Derneği (WAS) tarafından belirlenen temaya özel bilgiler paylaşıyoruz. Örneğin, geçen senenin teması ‘ilişkiler’ olarak belirlenmiş ve vurgu ‘pozitif ilişkiler’ üzerine konmuştu.
Bu bu yılın teması ise Cinsel Sağlığı, Cinsel Hakları, Cinsel Adaleti ve Cinsel Hazzı Geliştirmek olarak belirlendi. Cinsel sağlık, haklar ve haz hakkında tabukamu’da geniş bir kütüphanemiz var, peki cinsel adalet ne demek?
cinsel adalet: herkes için, her yerde, her zaman
Cinsel adalet, herkesin cinsellikle ilgili haklara, doğru bilgiye ve sağlık hizmetlerine eşit şekilde ulaşabilmesini ifade eden bir kavramdır. Bu kavram, cinsel sağlık ve üreme sağlığı haklarına erişimde yaşanan eşitsizlikleri gidermeyi amaçlar. İnsanlar çeşitli sebeplerden dolayı bu haklardan eşit şekilde faydalanamayabilir. Yaş, cinsel kimlik, sosyal sınıf, etnik kimlik, engellilik veya coğrafi konum gibi faktörler bu konuda belirleyici olabilir.
Cinsel adalet kavramı, hak savunucuları ve insan hakları örgütleri tarafından geliştiriliyor ve yaygınlaştırılıyor. Çünkü birçok toplum ve birçok politika, genellikle belirli grupları dışlayan veya onların ihtiyaçlarını görmezden gelen bir yapıya sahip. Örneğin, insanların güvenli kürtaj hizmetlerine erişimi birçok ülkede bir mücadele konusu. LGBTİ+’lar sağlık hizmetlerine erişimde ayrımcılığa uğrayabiliyorlar. Gençler, kapsamlı cinsellik eğitimi verilmediğinde, cinsel sağlıkla ilgili yanlış bilgilere maruz bırakılabiliyorlar. Bu noktada cinsel adalet, her insanın ihtiyaç duyduğu hizmetlere eşit şekilde erişebilmesi için bir hak ve mücadele alanı olarak karşımıza çıkıyor.
cinsel adaletsizliği nasıl tanıyabilirsin?
Cinsel sağlık ve üreme sağlığı hakları, insanların sadece fiziksel sağlıklarını değil, aynı zamanda psikolojik ve sosyal varoluşlarını da etkiler. Bu hakların kısıtlanması ya da bazı gruplar için erişilemez olması, sağlık sorunlarına ve toplumsal adaletsizliklere yol açar. Peki bu adaletsizlikler karşına nasıl çıkabilir? Örneğin:
ekonomik eşitsizlikler: Maddi durumu yeterli olmayan kişiler, korunma yöntemlerine, sağlık muayenelerine veya cinsel yolla aktarılabilen bazı enfeksiyon testlerine erişemeyebilir.
toplumsal normlar: Beden ve cinselliğe dair birçok konu, birçok toplumda tabu olarak görülüyor. Örneğin, regl olan insanların regl hakkında konuşması, regl ürünlerine ve hizmetlerine erişmesi ve temel sağlık bilgilerinden faydalanması hala zor olabiliyor.
cinsel kimliğe dayalı eşitsizlikler: Cisgender ve heteroseksüel olmayan insanlar, sağlık sisteminde damgalama ve ayrımcılığa maruz bırakılabiliyor. Örneğin, trans+ların güvenli sağlık hizmetleri alması ve kimlik uyum süreçlerini gerçekleştirmesi birçok ülkede hala zor.
gençlerin bilgiye erişim hakkı: Birçok ülkede kapsamlı cinsellik eğitimi verilmediğinden gençler, bedenler, cinsel yolla aktarılabilen enfeksiyonlar veya güvenli ilişkiler konusunda yanlış veya yetersiz bilgilerle karşılaşabiliyorlar.
engellilik durumu: Birçok toplumda engellilerin cinsel varoluşları gözardı ediliyor ve cinsel sağlık hizmetlerine erişimleri kısıtlanıyor.
Cinsel adalet, tüm bu eşitsizlikleri ortadan kaldırmayı hedefliyor ve her insanın, cinselliğini güvenli ve rahat bir şekilde yaşayabilmesini savunur.
cinsel adalet için ne yapabilirsin?
Cinsel adaleti geliştirmek için yapabileceklerini 7 maddede derledik:
Cinselliğe dair güvenilir kaynaklardan doğru bilgi edinmek ve çevremizdekilerle paylaşmak,
Cinsel sağlık ve üreme sağlığı alanındaki haklarımızın neler olduğunu öğrenmek,
Ayrımcılıkla veya eşitsizlikle karşılaştığımızda hangi kişi ve kurumlardan destek alabileceğimizi, hakkımızı nasıl arayabileceğimizi öğrenmek,
Sağlık hizmetlerinde ayrımcılık yaşarsak veya güvenli hizmetlere erişemiyorsak bunu bildirmek ve çözüm talep etmek,
Cinsel sağlık ve üreme sağlığı hizmetlerine ücretsiz ve eşit şekilde erişim talep eden kampanyalara destek vermek,
Cinsel sağlık alanındaki gelişmeleri takip etmek ve insan haklarına uygun olmayan düzenlemelere karşı ses çıkarmak,
Cinsel sağlık ve üreme sağlığı üzerine çalışan STK’ları takip etmek ve desteklemek.
Cinsel adalet, sadece kişisel bir konu değil, toplumsal bir sorumluluktur. Haklarımızı bilmek ve herkesin eşit sağlık hizmeti alması için mücadele etmek, daha adil bir toplum yaratmaya destek olur.
