selam endometriozis
🎗️ 🥼 👂
Okuma süresi: 7 dakika
Selam! Geçen haftaki sayımızda 8 Mart’ı kutlamış, aktivizm rehberimize katabileceğimiz pratik uygulamalardan bahsetmiştik. Bu hafta kutlamaya devam ediyoruz, fakat bu kez odağımız Mart ayı boyunca sürecek Endometriozis Farkındalık Ayında! Bu sayıda Endo Türkiye - Endometriozis Araştırma ve Dayanışma Derneği ile iş birliği yaparak, endometriozis hakkındaki önemli bilgileri senin için derledik.
bu sayıda neler var?
📔 tabukamu sözlük: Bu haftanın konuları özelinde sözlüğümüzü aralıyoruz.
🎗️ endometriozis farkındalık ayı kutlu olsun!: Endometriozis Farkındalık Ayını kutlamak için önce endometriozisin ne olduğunu ve ne tür belirtiler gösterebileceğini açıklıyoruz.
🥼 endometriozisin tanısı ve tedavisi nasıldır?: Endometriozis çok çeşitli belirtileri, çeşitli yoğunluklarda gösterebildiğinden tanı ve tedavi yöntemleri de çeşitlidir diyoruz.
👂 endometriozise dair duyduklarının ne kadarı doğru?: Endometriozis hakkında az konuşulan bir hastalık. Endometriozise dair güvenilir bilgiye erişim eksikliğinde ortaya çıkabilen mitlerin neler olduklarını, doğrularıyla birlikte paylaşıyoruz.
👀 kimler neler araştırıyor?: tabukamu e-bülten’de artık yaygınlaştırılmasına destek olmamızı isteyeceğin tez çalışmalarının duyurularına yer veriyoruz. İstersen bize selam@tabukamu.com adresinden ulaşabilirsin.
☕️ deneyimlendikçe demleniyoruz: tabukamu'da artık deneyimlerini paylaşabileceğin bir alan var. Bu alana anonim bir şekilde, takma isimle ya da kendi isminle, dertleşmek istediğin bir konuya dair hislerini, deneyimlerini ve düşüncelerini anlatabilirsin. Detaylar aşağıda!
pelvik taban: Pelvis, yumurtalıklar, rahim ve mesane için destek sağlayan kas ve bağ grubu.
regl dönemi: Bir insanın regl olduğu günlerin tamamını kapsar (mesela 30 günde bir 5 gün boyunca regl oluyorsa bu 5 güne regl dönemi denir).
yumurta kanalı (fallop tüpleri): Rahmin yukarı uçlarından çıkan ve yumurtalıkları trompet şeklinde genişlemiş uç kısımlarıyla saran uzun, dar borulardır. Regl olunacağı zaman yumurta, yumurtalıklardan çıkıp, bu kanallar ve vajina aracılığıyla vücuttan dışarı çıkar.
yumurtalık: Yumurta hücrelerinin içinde muhafaza edildiği, rahmin iki yanındaki küçük organdır. Yumurtalıklarda progesteron, östrojen ve testesteron gibi hormonlar üretilir.
yumurtlama: Vulvası ve rahmi olan insanlarda ergenlikten itibaren her ay, yumurtalardan bir tanesi olgunlaşarak yumurtalıklardan yola çıkar, fallop tüplerine gelir ve burada bir sperm ile buluşmayı bekler. Buna yumurtlama denir.
endometriozis farkındalık ayı kutlu olsun! 🙌
endometriozisin ne olduğunu duymuş muydun?
Endometriozis, rahim iç dokusuna benzer bir dokunun, rahmin dışındaki vücut bölgelerine yerleşmesiyle oluşan bir hastalıktır. Bu dokuya endometrium denir.
Endometrium, olası bir gebelik için rahim iç duvarında oluşan ve gebelik olmadığında regl sıvısı olarak vajinadan dışarı çıkan dokudur. Endometrium, rahim dışındaki vücut bölgelerine yerleştiğinde, tıpkı rahim içindekiler gibi regl döneminde kalınlaşır ve vücuttan çıkmaya hazırlanır. Bu da yoğun regl ağrısına ve endometriumun yerleştiği bu bölgelerin etrafındaki dokularda iltihaplanmaya ve yaralara sebep olur. Bu vücut bölgeleri genellikle yumurtalıklar, fallop tüpleri, rahim, bağırsaklar ya da mesane ve karın duvarı olur.
Ama endometriozis başka organları ve sindirim sistemi, üreme sistemi, solunum sistemi ve sinir sistemini de etkileyebilir. Endometriozis çikolata kisti olarak da bilinir. Ama çikolata kisti, endometriozisin sebep olduğu bir kist türüdür ve endometriozis ile aynı anlama gelmez.
Endometriozis çok çeşitli belirtiler gösterebilir. Bunlardan en çok görülenleri şunlardır:
Yoğun regl ağrısı,
Normalden fazla regl sıvısı çıkışı,
Yedi günden uzun süren regl dönemleri,
Yumurtlama sırasında ağrı veya kanama,
Regl dönemleri arasında regl sıvısı çıkışı veya ağrı,
Şiddetli pelvik krampları,
Cinsel ilişki sırasında ve sonrasında ağrı,
İstendiği halde gebelik oluşmaması,
İdrar çıkışı sırasında veya bağırsaklarda ağrı,
Sürekli yorgunluk,
Sindirim problemleri,
Bel ağrısı.
endometriozisin tanısı ve tedavisi nasıldır? 🥼
Endometriozis belirtileri çok çeşitli olabileceğinden tanı konması bazen zor olabilir. Tanı sırasında şu adımlara başvurulabilir:
Uzmana danışmak: Endometriozis, tanısını kendi kendine koyabileceğin bir hastalık değildir. Bu yüzden mutlaka bir ya da birkaç uzmana danışmak gerekir. Bazen bir uzman bu tanıyı koymakta zorlanabilir. Düzenli bir şekilde danışabileceğin ve güvendiğin uzmanlar bulman önemli.
Ultrason taraması: Ultrason, vücudun içini incelemek için kullanılır. İncelenecek bölgeye vücudun dışından ultrason jeli sürülür. Jel üzerinde gezdirilen alet yardımıyla görüntüler bir ekrana aktarılır ve incelenir.
Manyetik rezonans görüntüleme (MR) ve tomografi: Bu yöntemler, hem yumuşak dokuların hem de kemiklerin içlerini görmeye yarar. Böylece vücudun detaylı incelenmesini sağlar.
Laparoskopi ve biyopsi: Bu yöntem, vücudun içinin bir kamera yardımıyla içeriden incelenmesi ve doku örneği alınması (biyopsi) için kullanılır.
Kan testi: Vücuttaki kan değerlerini incelemek, endometriozis tanısını koymaya destek olabilir.
Bu yöntemler, vücudun içini inceleyerek endometriumun rahim iç duvarı dışında yerleşmiş olabileceği bölgeleri ve yaraları tespit etmeye çalışır. Bu isimlerin bazılarını hiç duymamış olabilirsin ve başta biraz korkutucu gelebilir. Ama bu yöntemler, endometriozis tanısını ve dolayısıyla tedavi sürecini destekler.
Endometriozisin tedavisi belirtilerin yoğunluğuna göre çeşitli şekillerde olabilir. Tedavi, endometriozisi tamamen ortadan kaldırmaz; hastalığın sebep olduğu belirtileri kontrol altına almaya destek olur.
İlaç tedavisi: İlk adım ağrı kesiciler ya da hormon terapisi (doğum kontrol hapı gibi ilaçlar) olabilir. Bu ilaçlar, endometriozise bağlı ağrıların hafiflemesini destekler.
Cerrahi tedavi: Belirtiler çok yoğunsa ve ilaç tedavisi sonuç vermiyorsa uzmanlar cerrahi tedaviyi önerebilir. Bu yöntem laparoskopiyi, yani vücudun içinin bir kamera yardımıyla içeriden incelenmesini ve doku örneği alınmasını (biyopsi) içerir. Laparoskopi sırasında uzman, pelvis bölgesinde ve karın bölgesinde büyüyen dokuları ortadan kaldırabilir. Ayrıca bunu hormon tedavisiyle desteklemek için rahim içi araç (RİA) yerleştirebilir. Bu adımlar endometriozise bağlı ağrıların ve fazla regl sıvısı çıkışının hafiflemesini destekler.
Tamamlayıcı tedaviler: Bu tedaviler fizyoterapi ve psikolojik desteği; beslenme, ağrı yönetimi ve yaşam tarzı değişimlerini kapsar. Endometriozisten olumsuz şekilde etkilenen insanları günlük hayatlarında destekler.
Endometriozis tanı ve tedavisini en çok destekleyen şeylerden biri de endometriozis hakkında doğru ve güvenilir bilgileri yaygınlaştırmaktır.
endometriozise dair duyduklarının ne kadarı doğru? 👂
yanlışları çarpıştırıyoruz, doğruları onaylıyoruz.
❌ Endometriozise çikolata kisti denir.
✅ Endometriozis bir hastalık; çikolata kisti olarak bilinen kist ise bu hastalığın sebep olduğu bir kist türüdür. Bunların bilimsel isimlerini kullanmak gerekir.
❌ Endometriozis yalnızca kadınları ve kadınlarda olan organları etkiler.
✅ Endometriozis regl olabilen tüm insanları etkileyebilir. Bu insanlar kadınlar, trans deneyimindeki insanlar ya da nonbinaryler olabilir. Endometriozis, vücuttaki birçok organı etkileyebilir.
❌ Regl ağrısı normaldir, bazı insanlar bu ağrıyı abartır.
✅ Endometriozis, regl ağrısını değil; içinde yoğun regl ağrısının da olduğu bir hastalığı tanımlar. Yoğun regl ağrısı, hastalığın birçok belirtisinden sadece bir tanesidir. Bu belirtiyi deneyimleyen her insanı dinlemek, ona inanmak ve destek olmak önemlidir.
❌ Endometriozis her zaman çok yoğun ağrıya sebep olur.
✅ Endometriozisin belirtileri çok çeşitlidir ve bazen yoğun regl ağrısı olmaz. İleri derece endometriozisi olan bazı insanlar bunun farkına varmayabilir.
❌ Endometriozis gebe olunca geçer.
✅ Gebelik sırasında regl gerçekleşmez. Bu yüzden endometriozis belirtileri hafifleyebilir. Bu endometriozisin tamamen ortadan kalktığı anlamına gelmez. Gebelik sonrasında endometriozis belirtileri tekrar ortaya çıkabilir. Bazı insanlarda gebelik boyunca da ağrılı belirtiler devam eder.
❌ Endometriozis rahmin ameliyatla alınması ile geçer.
✅ Bu ameliyat gerçekleşse bile endometriozis tamamen ortadan kalkmayabilir. Çünkü endometrium bazen rahim dışındaki vücut bölgelerine de yerleşebilir. Rahmin ameliyatla alınması bu bölgeleri etkilemeyeceğinden belirtiler devam edebilir.
❌ Endometriozis bir gün tamamen iyileşir.
✅ Endometriozisin sebebi tam olarak bilinmemekte, önlemenin ve tamamen iyileştirmenin bir yöntemi bulunmamaktadır. Endometriozis tedavisi hastalığın belirtilerini kontrol altına almaya yarar.
kimler neler araştırıyor? 👀
Bu hafta bize ulaşan tez çalışmalarından bir tanesi Sema G. Yücekaya’dan geldi. Sema, Arel Üniversitesi Klinik Psikoloji Tezli Yüksek Lisans Programında, Dr. Öğr. Üyesi Leman Elif AYBAY danışmanlığında yüksek lisans yapıyor. Tez araştırmasında, 3-6 yaş arası okul öncesi çocukların ve annelerinin belirli psikolojik düzeyleri arasındaki ilişkiyi anlamaya dayalı bilgi topluyor.
Çalışmaya destek olmak için aşağıdaki gönüllü katılım formunu doldurabilirsin. Çalışmaya dair bilgi talebi ve soruların için gonultassema@gmail.com adresi üzerinden kendisiyle irtibata geçebilirsin.
deneyimlendikçe demleniyoruz ☕️
tabukamu'da artık deneyimlerini paylaşabileceğin bir alan var. Bu alana anonim bir şekilde, takma isimle ya da kendi isminle, dertleşmek istediğin bir konuya dair hislerini, deneyimlerini ve düşüncelerini anlatabilirsin. Çünkü deneyimledikçe öğreniyoruz ve deneyimlerimizi paylaştıkça büyüyoruz, dertleşiyoruz, dayanışıyoruz ve tabii ki demleniyoruz. Sen de anlatmak ister misin?
Endo Türkiye - Endometriozis Araştırma ve Dayanışma Derneği hakkında
Uzun yıllar endometriozis için ön saflarda ayrı yerlerde savaştıktan sonra, bir doktor ve bir endometriozis hastası Türkiye’de pelvik ağrılar çeken kadınlar için olumlu bir değişiklik yapmak adına bir adım atılması gerektiğine karar verdiler. Endometriozis Araştırma ve Dayanışma Derneği (EndoTürkiye) doğdu ve gelecek nesiller için acı ve yalnızlık döngüsünü kırmak için çalışmalara başladılar. Amaçları Türkiye’de endometriozis ve adenomyozis gibi kronik hastalıkların farkındalığını artırmaya, endometriozis eğitim programları sağlamaya ve endometriozis araştırmalarına fon sağlamaya yardımcı olmaktır. E.A.D.D. Türkiye’nin ilk endometriozis hasta dayanışma derneğidir.
Bizi sosyal medyada takip ediyor musun?: Instagram 🎞 TikTok 🪩 Twitter 🦩