modül 7: ilişkiler
sınırlar, iletişim ve onay
18 yaşından büyük olduğumu beyan ediyorum. Yasal uyarı metnini okumak için tıklayınız.
Merhaba! tabukamu olarak OKEY’in desteğiyle hazırladığımız eğitimimizin 7. haftasına, İlişkiler modülüne hoş geldin. Bu modüle kişisel sınırlar hakkındaki soruları cevaplayarak başlıyoruz. Onayın ne zaman geçerli olup olmadığını sorguluyor, günlük hayatta nasıl bir karşılığı olduğundan bahsederek kendi kendine ve partnerlerinle birlikte uygulayabileceğin iletişim yöntemlerini konuşuyoruz. 🚀🚀🚀
Her modülde olacağı gibi bu ilk modülde de videolu ve yazılı anlatımlar, ek kaynaklar ve en sonda bilgilerini test etmen için hazırladığımız bir test bulacaksın. Modülü sonuna kadar takip etmeni tavsiye eder, keyifli bir eğitim deneyimi dileriz. Eğitimimiz hakkında genel bilgiye ve önceki modüllere buradan ulaşabilirsin.
Bölüm 1: Kişisel sınırlar nedir ve nasıl belirlenir?
Kişisel sınırlar ilişkilerde kendimizi olduğumuz gibi ifade edebilmemize ve sağlıklı bir iletişim modeli geliştirmemize destek olur.
Bölüm 2: Onay nedir?
Bu modülün ikinci bölümünde, onay konusunu ele alıyoruz çünkü onay, ilişkilerin olmazsa olmazıdır.
Önce, sırasında ve sonrasında onay özet kağıdını indir (siyah-beyaz indir).
Peki sen onay alıyor musun? Testi çöz!
Bölüm 3: Onay pratikte ve günlük hayatta neye benzer?
Biraz da onayın pratik karşılıklarına bakalım. Onay, günlük hayatta karşına nasıl çıkabilir? Bu bölümde birlikte buna bakacağız.
Pratikte onay neye benzer?
Onay hakkında daha önce aklına bazı sorular ve endişeler gelmiş olabilir. Örneğin, şunları düşünmüş olabilirsin:
“Her davranışımız için sürekli onay istersek komik olmaz mı?”
“Onayın olup olmadığını anlamamanın tek yolu soru mu sormaktır?”
“Cinsel ilişki sırasında onayı sağlamak için konuşmak mı gerek?”
Onayın amacı partnerler arası iletişimi yormak, zorlaştırmak veya iletişimin akışkanlığını bozmak değildir. Kendinin ve partnerinin, rahat, güvende, iyi, istekli ve hazır olduğunu anlamak için onayın var olup olmadığını anlamak ve onayın devam edip etmediğini kontrol etmek çeşitli şekillerde yapılabilir.
Sözel onay - sözel olmayan onay
Onay her zaman sözel bir ifade değildir ve her zaman soru-cevap şeklinde ilerlemez. Onay, o an içinde bulunulan duruma ve partnerlerin iletişim biçimlerine göre farklı formlar alabilir.
Onay öncelikle sözel bir şekilde verilebilir. Bu, “evet”, “istiyorum”, “tamam”, “benim için uygun” gibi ifadelerin sözlü olarak dile getirilmesini içerir. Sözel onay, bazen bir sözcük değil bir ses de olabilir. “Hıhı” sesi evet anlamında verilen bir onaya, “ı-ıh” sesi hayır anlamında verilmeyen bir onaya örnek olabilir.
Onay bedensel bir şekilde de verilebilir. Bu gözleri “evet” şeklinde kapatıp açmayı, kafa sallamayı, elle onay işareti yapmayı veya partnerler tarafından bu davranış öncesinde ortaklaşa belirlenmiş bir jest, mimik ya da bedensel ifadede bulunmayı içerebilir.
Bunlarla birlikte onay partnerin rahat ve güvende olduğundan emin olmaya yarayacak açık bir algıyı tüm davranış boyunca sürdürmektir. Nasıl ki bazen birinin mutlu olduğunu ya da moralinin bozuk olduğunu, hiçbir şey söylemeden hissedebiliyorsak, söz konusu davranış sırasında da bu hisleri takip etmek önemlidir. Çünkü örneğin bazen sözel ya da bedensel olarak “evet” ifadesi verilmiş olsa da partnerinin ruh halinin, yüz ifadesinin ya da davranışlarının tam tersini gösterdiğini fark edebilirsin. Bu konularda iç sesine güven ve gerekirse o davranışı durdur. Çünkü bir partnerin devam etme isteği, diğer partnerin kendini güvensiz hissetmesinden daha önemli değildir.
Onay ve sessizlik
Onay hakkındaki yaygın yanlış inanışlardan biri de sessiz kalmakla ilgilidir. Sessiz kalmak ya da açıkça “hayır” dememek, onay vermek anlamına gelmez! Bazen insanlar,
Korku,
Çekince,
Nasıl “hayır” diyeceğini bilememe
gibi sebeplerden onayının olmadığını sözel bir şekilde dile getiremeyebilir.
Bunlar, terk edilme korkusu, “hayır” cevabına partnerin verebileceği tepkiden korku, partnerini incitme çekincesi, “hayır” kelimesini kullanmadan başka ne tür şekillerde onayı olmadığını gösterebileceğini bilememe gibi durumlar olabilir. Böyle bir durumda sessiz kalmak, onayın olmadığını gösterir.
Dikkat etmen gereken durumlar
Bazen bir davranış öncesinde karşılıklı onay verilmiş olsa da davranış sırasında partnerinle etkileşiminde onay olmadığını hissedebilirsin. Partnerinde şu durumları gözlemlersen davranışı durdur:
Ağlama,
Geri çekilme veya ittirme,
Titreme veya sarsılma,
Hareketsiz olma,
Göz temasından kaçınma,
Temasa karşılık vermeme,
Mutsuz veya korkmuş görünme,
Kollarını, bacaklarını kapatma.
Bu ve bunun gibi davranışları gözlemlersen davranışı durdur. Böylece partnerine nazikçe iyi olup olmadığını, kendini iyi, rahat ve güvende hissetmesi için ne yapabileceğini sorabilirsin. Bu davranışa devam etmek gibi bir zorunluluğunuz olmadığını nazikçe hatırlatabilirsin.
Cinsel tepki ve onay
Cinsel istek ve cinsel tepki aynı anlama gelmediğinden, bedenin cinsel tepki göstermesi onay vermek anlamına gelmez. Partnerde uyarılmanın bedensel belirtilerini görmek, örneğin,
Sertleşme,
Islanma,
Ereksiyon
ve benzeri belirtiler görmek, mutlaka cinsel istek olduğu anlamına gelmez. Onay, her zaman iletişimle mümkün olur, varsayımlarla değil.
Onay zorlaması
Onayın hangi durumlarda geçerli olup olmadığından bahsetmiştik. Onayı geçersiz kılan durumlardan bir tanesi de onay iknası ya da zorlamasının olmasıdır. Bu ikna ya da zorlama süreci onayın olmadığı bir durumda:
Manipülasyon,
Korkutma,
Zorlama,
Tehdit
Kandırma,
Şiddet yoluyla onay oluşturmaya çalışmaktır.
İkna ya da zorlama ile sağlanan onay, onay değildir!
Şu cümleler onay iknasına örnek olabilir:
“Sevişmek istemiyorsan demek ki beni sevmiyorsun / benden hoşlanmıyorsun.”
“Bu davranışı yapmazsan bütün çevrene seninle ilgili özel şeyler anlatırım.”
“Çok korkak çıktın sen de, bu davranışı senin gibi cesur birinin hemen deneyeceğini düşünürdüm.”
“Aslında senin de istediğini biliyorum, görüyorum.”
Bu tarz cümleler, “hayır” cevabına saygı duymak değil, bunu “evet”e çevirmekle ilgilidir.
Onay SİMİT gibidir
Onayın ne tür özellikleri olduğunu daha iyi anlaman ve bu özelliklerin daha kolay bir şekilde aklında kalması için, SİMİT örneğini düşünebilirsin. SİMİT, onayda olması gereken özelliklerin baş harflerinin kısaltmasıdır. Yani spesifik, istekli, manipülasyon içermeyen, iradeyle verilmiş ve tekrar geri alınabilir onaylar onaydır. Peki bu kelimeler ne anlama geliyor?
Onay spesifiktir: Onay tek seferlik ve söz konusu davranışa spesifiktir. Bir kez onay almak, o davranışı takip eden tüm davranışlar için onay almak anlamına gelmez.
Onay istekli bir şekilde verilir: Onay istekli bir “evet” ifadesidir. Bu “evet” sözlü, yazılı olarak ya da kafa sallayarak verilebilir.
Onay manipülasyon içermez: Onayın hangi davranış özelinde verileceği hakkında tarafların açık ve net bilgisi olmalıdır. Çünkü onay şeffaftır; manipülasyon, yalan, ısrar veya ikna içermez.
Onay iradeyle verilir: Onay, tarafların özgürce ve kişisel iradeyle verilmesi halinde geçerlidir. Baskı altında ya da bilincin alkol, ilaç, hastalık gibi sebeplerle kapalı olduğu durumlarda onay verilemez.
Onay tekrar geri alınabilir: Onay verilebilir, geri alınabilir. İstediğin zaman durmakta ya da vazgeçmekte serbestsin.
Daha önce seviştiğim biriyle beraberim yine de onay almam gerekir mi?
Onay, bir kez alındığında sonsuza kadar geçerli olan bir kabul değildir. Bir kez cinsel ilişki deneyimlediğin biriyle de, bir yıldır düzenli cinsel ilişki deneyimlediğin biriyle de, her defasında onay alman gerekir. Bu, birbirinize saygı duyduğunuzu ve istediğiniz an fikir değiştirmekte özgür olduğunuzu hatırlamanıza destek olur.
Sevgilim onay vermişti ama sonrasında çok pişman oldu, ne yapabilirim?
Bazen onay olsa da davranış sonrasında insanlar onay verdikleri için kendilerini kötü hissedebilir veya pişmanlık duyabilir. Bu durumda,
Onu güvensiz veya rahatsız hissettirecek herhangi bir davranışın olup olmadığını sorabilir,
Partnerin böyle bir davranışın olduğunu söylüyorsa bunu ifade etmesi için alan açabilir, içtenlikte özür dileyebilir,
Böyle bir davranışın olmadığını, bunun kendisiyle ilgili olduğunu söylüyorsa, daha iyi hissetmesi için yapabileceğin bir şey olup olmadığını öğrenebilirsin.
Sevişirim dedim ama vazgeçtim, söylesem ayıp olur mu?
Onay verdikten sonra fikir değiştirmek gayet normaldir. Belli bir anda bir insanla cinsel ilişki deneyimlemek istemiş, daha sonra herhangi bir sebepten ötürü bundan vazgeçmiş olabilirsin. Bunu ona ifade etmen, kendini istemediğin bir davranışa zorlamamanı sağlar. Ayıp değildir, aksine bir ilişki hakkıdır.
6 örnek cümle
Bir önceki alt başlıkta onay bağlamında şu 6 altı cümleden bahsetmiş, bunların hangilerini daha önce duyduğunu, doğru olup olmadıklarını sormuştuk.
“Benim onay almama gerek yok çünkü biz sevgiliyiz.”
“Zırt pırt ne isteyip istemediğini sormak o anın tadını kaçırıyor.”
“Hep bana bakıyor, bakarken saçlarıyla oynuyor, o da istiyor.”
“Israr etmem o davranışı ne kadar istediğimi gösteriyor.”
“Sertleşti/ıslandı demek ki hoşuna gidiyor.”
Bu tarz cümleler, bazen güvendiğin insanlardan duyuyor bile olsan, onayı doğru bir şekilde temsil etmez. Flört ilişkileri hakkındaki bazı kalıplaşmış düşünceler ve mitler, sınır ihlallerine, güvensizlik hissine ve flört şiddetine sebep olabilir. Bu yüzden her zaman duyduklarının geçerliliğini sorgulayabilir, duymadıklarını keşfetmek için araştırabilirsin.
Yedinci modülün sonuna geldik. Modülü sonuna kadar takip ettiğin için teşekkürler. Şimdi bu modülde öğrendiklerini test etmek ve bilgilerini pekiştirmek için aşağıdaki testi çözmeyi unutma.
Kütüphane
✏️ Önce, sırasında ve sonrasında onay özet kağıdını indir (siyah-beyaz indir)
✏️ onay aldın mı? (testi çöz!)
✏️ aşk bu değil! (testi çöz!)
✏️ ilişkin güvenli mi güvensiz mi? (testi çöz!)
✏️ iyi bir partner miyim? (testi çöz!)
📒 Gençler Arası İlişkilerde Güvenliği Artırmak için Güvenlik Planı Örnekleri
Diğer modüller
1. Modül. İnsan Cinselliği: Cinsellik, Seks-Pozitiflik, Cinsel Haklar
3. Modül. Cinsel Tepki: Haz, İstek ve Uyarılma
4. Modül. Cinsel Kimlik: Cinsiyet Kimliği, Cinsel Yönelim ve Toplumsal Cinsiyet
5. Modül. Cinsel Yolla Aktarılabilen Enfeksiyonlar (CYAE) Aktarım ve Önleme
6. Modül. Korunma Yöntemleri: CYAE'den Korunma Yöntemleri ve Doğum Kontrolü
7. Modül. İlişkiler: Sınırlar, İletişim ve Onay
8. Modül. Cinsel İlişkiler ve Davranışlar: İlk Cinsel İlişki, Karar Verme, Yeni Deneyimler
Eğitim içerikleri uzmanlar tarafından ve OKEY’in katkılarıyla hazırlanmıştır. Sorularınız varsa bize selam@tabukamu.com adresinden ulaşabilirsiniz.