cinsel yolla aktarılabilen enfeksiyonlar (CYAE)
🤔 🌐 👂
Okuma süresi: 8 dakika
Selam! Geçen haftaki sayımızda 1 Aralık Dünya AIDS Günü, HIV, aktarım ve deneyimler hakkında konuşmuştuk. HIV, insandan insana cinsel yolla aktarılabilen bir virüstür. Peki HIV dahil olmak üzere cinsel yolla aktarılabilen enfeksiyonlar (CYAE) hakkında neler biliyorsun? Bildiklerini ve öğrendiklerini cinsel davranışlarında nasıl uyguluyorsun? Bu sayıda CYAE hakkındaki sorularını cevaplıyoruz.
bu sayıda neler var?
🤔 nedir bu CYAE?: Ne tür CYAE olduğundan bahsediyor, kısaca tanımlıyoruz.
🌐 20’likler cinsel yolla aktarılabilen enfeksiyonlar hakkında neler biliyor?: 20’liğin kurucusu Yasmin Güleç’in e-bültenimizdeki köşesi Leylekler Yalanmış’ın yeni yazısı hazır! Yasmin 20’liklerin CYAE hakkında neler bildiğini ve internetin nasıl bir rolü olduğu sorusunun izini sürüyor.
👂 cinsel yolla aktarılabilen enfeksiyonlara (CYAE) dair neler duydun? CYAE hakkındaki bilgilerin, kulaktan kulağa değil, hepimizin güvenli şekillerde öğrenebileceği şekilde aktarılmasının neden gerekli olduğunu konuşuyoruz.
nedir bu CYAE? 🤔
CYAE, cinsel davranışlar ve temas yoluyla insandan insana aktarılabilen enfeksiyonları tanımlar. CYAE aktarımı genellikle korunma yöntemi kullanılmadığında veya kullanılan korunma yöntemi geçersiz kaldığında gerçekleşir. Korunma yöntemleri, cinsel organların veya vücudun temas eden bölgelerinin tamamını kaplamadığı için tam koruma sağlamayabilir. Bu yüzden CYAE’nin neler olduğu ve aktarım koşulları hakkında bilgi edinmek önemlidir.
klamidya: Hücrelerin içinde parazit şeklinde yaşayan bir bakterinin sebep olduğu bir CYAE’dir. Klamidya bakterisi oral, anal veya vajinal ilişki yoluyla aktarılabilir. Vajina, anüs veya penisten gelen akıntı, kasıkta veya testislerde ağrı, ateş, idrar sırasında acı gibi belirtiler oluşturabilir. Antibiyotik tedavisi uygulanır.
gonore (bel soğukluğu): Gonoreye sebep olan bakteri sıcak ve nemli alanları sever; vücudun dışında herhangi bir bölgede bir saniyeden fazla yaşamaz. Anal, vajinal veya oral ilişki yoluyla aktarılabilir. Penis, vajina veya anüsten gelen yoğun, sarı-yeşil renklerde akıntı, testis ağrısı, regl dönemi haricinde ara kanamalar, kasık ağrısı, dışkılarken ve idrar yaparken ağrı ve yanma şeklinde belirtiler olabilir. Antibiyotik tedavisi uygulanır.
sifiliz (frengi): Sifiliz, bakteri kaynaklı bir CYAE’dir. Frengi çıbanı (şankr) veya bazı türde genital siğiller gibi lezyonlarla temas yoluyla aktarılabilir. Sifilizin çeşitli evreleri vardır ve her evrede çeşitli belirtiler gözlemlemek mümkündür. Antibiyotik tedavisi uygulanır.
HIV / AIDS: HIV, bağışıklık sistemini zayıflatan, insandan insana cinsel yolla aktarılabilen bir virüstür. Tedavi edilmediğinde, yani virüs miktarı belli bir düzeyde tutulmadığında, bağışıklık sistemini çok zayıflatarak AIDS'e sebep verebilir. Kan, vajina, penis, anüs sıvıları, emziren kişinin sütü yoluyla aktarılabilir. Tedavisinde antiviral ilaçlar kullanılır.
herpes: Herpes simpleks virüsünün (kısaca HSV) sebep olduğu bir CYAE’dir. Sıklıkla ağız ve cinsel organlarda, daha nadiren de göz, parmaklar ve açık yaraların olduğu yerlerde uçuk şeklinde görülür. Enfekte bölgeyle temas yoluyla aktarılır. Herpesin mevcut tedavisi virüsü ve enfeksiyon belirtilerini kontrol altına alma amaçlıdır. Bunun için antiviral ilaçlar ve bağışıklık sistemini güçlendirecek ürün ve tedaviler vardır.
HPV: “Human papillomavirus” olarak bilinen virüsün sebep olduğu bir enfeksiyondur. Rahim ağzı, vajina, penis, anüs ve boğazda etkinlik gösterebilir. 40’tan fazla HPV tipi vardır. Bunlar yüksek riskli ve düşük riskli olarak ikiye ayrılır. Düşük riskli tipler (HPV-6 ve HPV-11 gibi) HPV’den etkilenen bölgede geçici doku değişikliklerine ve siğillere sebep olabilir. Yüksek riskli tipler ise (HPV-16 ve HPV-18 gibi) ilerlemesi ve önlem alınmaması durumunda kansere neden olabilir. Vücutta HPV’yi tamamen ortadan kaldıracak bir ilaç tedavisi yoktur. HPV enfeksiyonu kendi kendine geçebilir. HPV’nin vücutta siğiller üzerinden belirti gösterdiği durumlarda tedavi, siğilleri ve doku değişikliklerini iyileştirmeyi amaçlar.
hepatit B: Hepatit B virüsünün (kısaca HBV) sebep olduğu bir CYAE’dir. Vücutta karaciğeri etkiler ve tedavi edilmediğinde çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir. Kan ve vücut sıvıları yoluyla aktarılabilir. HBV aktarımı yeni olmuşsa, yetişkinlerin birçoğu herhangi bir tedaviye ihtiyaç duymaz çünkü virüs vücutlarından atılabilir. Virüsün vücutta kalmaya devam ettiği durumlarda ise tedavi gereklidir, antiviral ilaçlar ve bağışıklığı düzenleyici ilaçlar kullanılabilir.
hepatit C: Hepatit C virüsünün (kısaca HCV) sebep olduğu bir CYAE’dir. Vücutta karaciğeri etkiler ve tedavi edilmediğinde çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir. Kan yoluyla aktarılabilir. Tedavide genellikle antiviral ilaçlar, yani hepatit C virüsünü yavaşlatan veya durduran ilaçlar kullanılır. Uzun süreli HCV enfeksiyonu tedavisinde karaciğer sağlığına bağlı olarak başka ilaçlar ve tedaviler gerekebilir.
kasık biti: Kasıktaki kıllarda yaşayan ve oraya yumurtalarını bırakan bir tür parazittir. Kasık bitleri yerleştikleri vücuttaki kanı emerek beslenirler, bu yüzden de kaşıntıya sebep olurlar. Cinsel ilişki ve temas yoluyla aktarılabilir. Kasık bitlerinin vücuttan kaldırılmasını sağlayan ve çoğalmasını engelleyen bazı ilaçlar 7-10 gün arasında etki eder.
20’likler cinsel yolla aktarılabilen enfeksiyonlar hakkında neler biliyor? 🌐
İnternet yardımımıza mı koştu?
Yasmin Güleç
Özelimizi, vücudumuzda olup-biteni, Google kadar yakından bilen başka bir şey var mı sizce? Ben bunun üzerine çok düşünürüm. Sormaya utandıklarımızı yönelttiğimiz, anında cevaplarını bulmamız gereken sorularımız, doktora gitmeden önce endişemizi sakinleştirme çabamız hep Google’da bitmiyor mu? Daha önce arama kısmına yazdığım cümleleri düşünüp arada gülerim;
Ne kadar yanık, ikinci derece yanık oluyor?
Kolda kızarıklık, neden?
Kiraz çekirdeği yuttum.
Regl ağrısı, doğal çözüm.
Ya da küçükken en favorilerimden: nasıl öpüşülür?
Bunu yapan tek kişi ben değilim biliyorum. Bu da beni hem mutlu ediyor, hem de endişelendiriyor. Yakınımıza, dostumuza, tanıdığımıza soracağımıza, gerçekten internet boşluğuna daha çok mu güveniyoruz? Bu neden böyle? İnsanları rahatsız etmeme isteği mi, yoksa tabukamu’nun bahsettiği TABU-lardan mı bu? Büyüdükçe aileme, dostuma daha çok açılmaya başladım. Hatta aktif bir şekilde arkadaşlarımla deneyimlerimizi paylaşmaya başladık — rıza ve özele saygı duyarak tabii ki.
Geçenlerde bir arkadaşım, ‘sizce arkadaş gruplarında cinsellik özelinde ne kadar paylaşılmalı?’ diye bir soru yönlendirdi. Hepimizin cevabı da aynıydı: bu tabulaşmış konuları konuşmak gerekiyor; deneyimlerde yalnız olmadığımızı anlamak, deneyimlerin evrensel olduğunu içselleştirmek ve konuşup rahatlamak için. Buradaki tek sınır, özele saygı ve arkadaşlarımızın rahat oldukları seviyeler dışında paylaşım yapma konusunda.
Bunun odağını bir başka tabu konu olan cinsel yolla aktarılabilen enfeksiyonlara (CYAE) çevirip, 20’liklere bir soru yönelttim: “Cinsel yolla aktarılabilen enfeksiyonlarla ilgili öğrendiklerinizi nereden öğrendiniz?”
Cevap verenlerin %13’ü deneyimden derken, %20’si okuldaki eğitimlerden öğrendiğini paylaştı. %67’lik kesim de kendisinin araştırdığını belirtti.
20’lerindeki içerik yazarı G. öğrendiklerinin hepsini internetten öğrendiğini belirtti. “Çevremde sorabileceğim biri yoktu.” Youtube içerikleri üreten ve blog yazarlarını büyük ablalar olarak çeşitli bilgiler öğrenmiş.
29 yaşındaki danışman M., okulda cinsel yolla aktarılabilen enfeksiyonlar ile ilgili bir eğitim olmadığını paylaştı. Ne öğrendiyse arkadaşlarından öğrendiğini ekledi. “Hepsinin başına geldi bize anlattılar.”
26 yaşında yüksek lisans öğrencisi P. ise cinsel enfeksiyonlar eğitimini: internet, arkadaş ve anne üçlüsünden aldığını paylaştı. “Mesela sistit olduğumda ilk Google’da semptomları aradım çünkü bu cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyon mu başka bir şey mi arıyordum,” dedi. Özetle birinin başına bir şey gelince, kulaktan kulağa konuşulan bir konu olduğunu belirten P., arkadaşı sayesinde HPV aşısı olmaya karar verdiğini söyledi. “Ailem küçükken yaptırmamış yeni diye emin olamamışlar. Sonra arkadaşlarımdan HPV vakaları duyunca yaptırdım. Annem sadece ‘korunuyor musun, birinden bişi bulaşmasın aman kızımmmm,’ diyordu, o da çok bilmiyor bence,” diye ekledi.
25 yaşında veri stratejisti S., üniversitesinde öğrenci sağlık merkezinde bolca bilgiye eriştiğini paylaştı. “Bununla beraber arkadaşlarım ve kendi araştırmalarımla da konuyu daha iyi anladım,” diyerek okul, arkadaş, Google üçlemesinden yararlandığını belirtti.
25 yaşında yüksek lisans öğrencisi F., cinsel yolla aktarılabilen enfeksiyonları ilk ortaokulda başka öğrencilerin aşağılayıcı şakalar yapması yolu ile duyduğunu belirtti. “Akranlarımdan o dönemlerde pek çok doğru ve yanlış şey öğrendim. Sonunda kendi araştırmamı yaptım ve beni bilgilendiren güvendiğim doktorlar buldum. Eşcinselim ve herhangi bir koruma kullanmıyorum (kullanmam gerektiğini bilmeme rağmen), ancak yılda en az bir kez test ediliyorum ve partnerlerime ne zaman test yaptırdıklarını soruyorum,” dedi.
Bilgi eksikliğinin ortasında, internet çok değerli bir araç. Sormaya utandığımız, cevaplarına ulaşamadığımız, üstüne okumak istediğimiz birçok kaynak ve sorunun cevabı orada mevcut. Bu çok önemli. Ancak benim sorguladığım, bunun neden daha açıkça konuşulan, daha fiziksel destek verilen bir konu olmadığı. Kimi zaman yaşıtlarımızdan, kimi zaman internetten alınan bilgilerle eksiklerin tamamlandığı bu konu, standarta oturtulsa, okullarda düzgün bir şekilde öğretilse, sonra o teorik bilgileri biz deneyimlerle, arkadaş sohbetleri ve kimi zaman internet ile pekiştirsek güzel olmaz mıydı? Güven veren bir temelimiz atılsa, onun üstüne sonra biz bir şeyler inşa etsek daha sağlam olmaz mıydı? Olurdu.
Yasmin’in kurucusu olduğu 20’liği buradan takip edebilirsiniz.
Cinsel yolla aktarılabilen enfeksiyonlar hakkında güvenilir bilgilere tabukamu.com’dan ulaşabilirsiniz.
cinsel yolla aktarılabilen enfeksiyonlara (CYAE) dair neler duydun? 👂
CYAE hakkında konuşmanın tabu, ayıp ve utanç verici olduğu düşünülebilir. Doğru ve güvenilir bilgilerin eksikliğinde ise enfeksiyonlar hakkında çok fazla yanlış bilgi, mit ve müdahale oluşur. Bu durum,
İnsanların CYAE’den korunma yöntemleri hakkında güvenilir kaynaklardan bilgi edinememesine,
CYAE’ye yönelik sağlık hizmetlerine ve korunma yöntemlerine erişememeye,
CYAE hakkında cinsel partnerlerle konuşmaktan çekinmeye ve utanmaya,
Cinsel davranışlardan korkmaya,
CYAE ile yaşayan insanların ayrımcılığa, nefret söylemleri ve suçlarına ve şiddete maruz bırakılmasına sebep olabilir.
Oysa günümüzde CYAE’ye yönelik önleyici yöntemler ve tedaviler vardır. Bu yöntemlerin neler olduğu hakkında bilgi almak ve bildiklerini tazelemek istersen tabukamu’nun cinsel yolla aktarılabilen enfeksiyonlar sayfasını incelemeni öneririz.
Bir sonraki sayımızda CYAE’den korunma yöntemlerinden bahsedeceğiz, maillerine bakmayı unutma!
Bizi sosyal medyada takip ediyor musun?
 | A guest post by
|