cinsel tepki teorileri bize ne anlatıyor?
bir ayağın frendeyken gaza bassan araba gider mi? 🚘
Cinsel tepki, bir insanın cinsel uyaranlara karşı gösterdiği fiziksel, duygusal ve bilişsel reaksiyonların bütünüdür. Genelde sadece fiziksel tepkiler olarak algılanır fakat bunlar arasındaki farkları anlamak, özgür irademiz ve onay gibi kavramları anlamamıza destek olur. Cinsel tepki, insanlarda benzer şekillerde ortaya çıkabilir.
Cinsel tepki döngü teorileri insan cinselliğinin bazı ortak deneyimlerini daha iyi anlayabilmemize ve insanların daha istedikleri gibi cinsel deneyimler yaşayabilmelerine olanak sağlayacak destek sistemlerinin oluşturulmasını sağlar. Bununla birlikte, her insanın cinselliği ve dolayısıyla cinsel tepkisi kendine özgüdür ve bu teoriler senin cinsel tepki döngünü tam anlamıyla tanımlamayabilir.
masters & johnson modeli
İnsan cinsel tepki döngüsü ve cinsel işlev bozuklukları hakkında öncü çalışmalar gerçekleştirmiş iki isim William Masters ve Virginia Johnson’dır. 1950’li yıllarda Amerika’da yaşamış olan bu iki araştırmacının öncülük ettiği araştırma ekibi, cinsel tepkinin tipik olarak 4 evrede gerçekleştiğini gözlemler:
Uyarılma: Bu evrede cinsel uyarılma başlar ve vücutta kan akışı artar, cinsel organlarda ereksiyon, ıslanma ve benzeri tepkiler oluşur.
Plato: Bu evrede uyarılma seviyesi sabitlenir ve devam eder.
Orgazm: Uyarılmanın zirveye ulaştığı noktadır. Kas kasılmaları ve zevk hissi deneyimlenir.
Çözülme: Vücut rahatlar ve uyarılma seviyeleri normale döner.
Bu model en sık referans verilen ve karşımıza çıkan model olsa da, özellikle cisgendır erkek olmayan insanların cinsel tepki döngüsünü gerçekçi şekilde temsil etmediği için eleştirilmiştir. Yine de bu alanda çığır açan çalışmalardan biridir.
kaplan modeli
Master ve Johnson’ın çalışmalarından etkilenen ve cinsel terapinin kurucularından olan Helen Singer Kaplan ise 1974’te cinsel tepki döngüsünü 3 evre üzerinden incelediği bir model sunar:
Cinsel isteğin bilinçli bir şekilde hissedildiği, cinsel davranışa yönelik bir arzu ve motivasyonun olduğu birinci evre,
Cinsel uyarıya verilen fiziksel tepkilerin başladığı ikinci evre,
Cinsel uyarılmanın en yüksek noktasına ulaştığı ve en yoğun haz hissinin yaşandığı üçüncü evre.
basson’un cinsel tepki döngüsü
Daha güncel ve kapsamlı kabul edilen Rosemary Basson'un modeli ise, cinsel tepki döngüsünü düzlemsel (yani ard arda gelen, tek bir sıra izleyen evrelerin olduğu) bir süreç yerine, döngüsel ve çok faktörlü olarak ele alır.
Basson’un modelini diğer modellerden ayıran en önemli faktör, cinsel isteğin her zaman spontane, yani durup dururken gelişmeyebileceğine, bazen cinsel isteğin oluşması için uyarılmaya ihtiyaç olduğuna vurgu yapmasıdır. Bu vurgusu sebebiyle alanda cinsel tepki döngüsüne bakışı değiştirmiş ve özellike kadınların cinsel deneyimlerini daha çok yansıtan bir model oluşturmayı başarmıştır.
Diğer önemli bir ayrım ise, orgazm yerine cinsel tatmin duygusundan bahsetmesidir. Bu duygu her cinsel birlikteliğe dahil olmayabileceği gibi, her ilişkide tanımı ve deneyimlenme biçimi de farklı olabilir. Kimi ilişkilerde yakınlık hissi, kimi ilişkilerde de daha çok fiziksel rahatlamayla paralel deneyimlenebilir.
ikili kontrol modeli (dual control model)
Bu model, cinsel tepkiyi etkileyen iki temel süreci tanımlar: uyarılma süreci ve inhibitör süreci. Buna göre cinsel tepkimizden sorumlu tek şey cinsel uyarılmayı ve isteği artırmak değil, aynı zamanda bunları hissetmemizi engelleyen faktörleri ortadan kaldırma ihtiyacıdır.
Burada hızlandırıcılar ve yavaşlatıcılardan bahsedebiliriz. Bunları bir arabanın gazı ve freni olarak düşünebilirsin. Ayağın frende olduğu sürece sen saatlerce gaza da bassan bile, o araba ilerlemez. Fiziksel temas, erotizm, cinsel düşünceler veya cinsel içerikli görüntüler gibi cinsel uyarıcılar gaza basma görevi görürken; stres, korku, utanç, endişe, fiziksel yorgunluk ya da mesela yan odada uyuyan misafirler, fren görevi görebilir. Örneğin, bir kişi fiziksel olarak uyarılmış olabilir ancak stres veya endişe nedeniyle cinsel tepkisi baskılanabilir.
cinsel kıvılcım noktası (sexual tipping point)
Son olarak, cinsel kıvılcım noktası insanların cinsel uyaranlara verdiği fiziksel ve duygusal tepkilerin başladığı anı ifade eder. Cinsel kıvılcım noktası, cinsel tepkinin temel bir bileşeni olarak kabul edilir ve cinsel sağlık ve davranışlarını anlamada önemli bir rol oynar.
18 yaşından büyük olduğumu beyan ediyorum. Yasal uyarı metnini okumak için tıklayınız.
cinsel tepkiye dair daha çok pratik bilgi öğrenmek ister misin?
tabukamu olarak, OKEY’in desteği ile hazırladığımız 8 modüllük çevrim içi İnsan Cinselliği 101 eğitimimizin birinci ve ikinci modülü yayında, şimdi sıra 3. modülde! 22 Aralık Pazar günü çıkacak bu yeni modülde insan cinsel tepki döngüsüne dair detaylı bilgiler yer alıyor. Bu bilgiler; onay, cinsel istek, uyarılma, haz ve orgazm gibi kavramlar arasındaki farkları daha iyi anlamanızı sağlamayı amaçlıyor.
tabukamu’yu okuduğun için teşekkür ederiz! Yazılarımızın her hafta e-posta kutuna uçarak gelmesi için üye olmayı unutma.
Anlaşılmaz, tuhaf kavramlar içeriyor... Bu bülteni Rayka Kumru hazırlamış olamaz !