10 soru-10 cevap: CYAE 🧫

En çok merak ettiğin 10 soruyu cevaplıyoruz!

Cinsel yolla aktarılabilen enfeksiyonlara (CYAE) daha önce, cinsel hastalıklar, cinsel yolla bulaşan hastalıklar veya zührevi hastalıklar dendiğini duymuş olabilirsin. Ancak biz cinsel yolla aktarılabilen enfeksiyon demeyi tercih ediyoruz. Neden mi?

• CYAE hakkında korkutucu, olumsuz veya gizemli bir algı oluşturmamak için!

• Bahsedilen şeylerin hastalık değil, enfeksiyon!

• Her cinsel ilişkide enfeksiyon aktarımı olmaz!

Bu sayıda, CYAE hakkında en çok sorulan 10 soruyu ve cevaplarını veriyoruz. Hazırsan başlayalım!

illüstrasyon: Nurbanu Kılıçer

🤔 Cinsel yolla aktarılabilen enfeksiyonlar (CYAE) nasıl anlaşılır?

CYAE’ler her zaman belirti göstermeyebilir. Yaygın belirtiler arasında genital bölgede kaşıntı, akıntı, idrar yaparken yanma, ağrılı cinsel ilişki, ciltte yaralar, siğiller veya döküntüler sayılabilir. Ek olarak, ateş, yorgunluk veya vücutta şişmiş lenf bezleri gibi genel belirtiler de görülebilir. Her CYAE farklı belirtiler gösterebilir. Örneğin, klamidya ve gonore genellikle akıntı ve yanma yapabilirken, herpes büyük uçuk gibi yaralara neden olabilir. HIV gibi bazı enfeksiyonlar ise ilk başta grip benzeri belirtilerle ortaya çıkabilir. Rutin test yaptırmak tam da bu yüzden önemlidir.

⚡️ CYAE aktarım ihtimali olduğunu düşündüğüm ilişkiden sonra ne yapmam lazım?

CYAE aktarım ihtimali olduğun bir cinsel ilişki ya da korunmasız ilişki yaşadıysan bir sağlık uzmanına danışarak test yaptırabilirsin. Bazı CYAE’ler aktarıldıktan hemen sonra testlerde görünmeyebilir; bu nedenle doğru zamanda test olmak önemlidir. Bazı testler için birkaç hafta beklemek gerekebilir. Buna ‘pencere dönemi’ denir. Bu dönem kişinin enfeksiyonla teması ile enfeksiyonun test yapıldığında anlaşılabilecek hale gelmesi arasındaki geçen süreyi tanımlar. Doktorun seninle en uygun test zamanlamasını paylaşacaktır. Ayrıca 101 eğitimimizin 5. modülün kaynakları arasında enfeksiyonlar ve pencere dönemleri hakkında detaylı bilgi bulabilirsin.

😶‍🌫️ CYAE kalıcı mıdır?

Bazı CYAE’ler tedavi edilebilir ya da vücuttan tamamen arındırılabilirken, bazıları tamamen ortadan kaldırılamaz fakat kontrol altına alınabilir. Örneğin, klamidya, gonore ve sifiliz gibi bakteriyel enfeksiyonlar antibiyotik tedavisiyle genelde tamamen iyileşir. Ancak HIV, herpes veya HPV gibi viral enfeksiyonlar vücutta kalabilir. Bu enfeksiyonlar vücutta kalsa bile uygun tedavilerle belirtileri kontrol altında tutmak ve sağlıklı bir yaşam sürmek mümkündür.

👀 Her korunmasız cinsel ilişkide CYAE aktarımı olur mu?

Korunma yöntemi kullanılmayan veya kullanılan korunma yönteminin geçersiz olduğu cinsel ilişkiler, CYAE aktarım ihtimalini arttırır. Ama her korunmasız ilişkide mutlaka CYAE aktarımı olur diyemeyiz. Bu ihtimal, partnerinin vücudunda bir enfeksiyona sebep olabilecek ve aktarılabilen seviyede bir virüs olup olmamasına, enfeksiyonun türüne ve temasın şekline göre değişir. CYAE’den korunmanın yolu korunma yöntemlerini kullanmak, bu konuda güvenilir kaynaklardan araştırma yapmak ve düzenli testler yaptırmaktan geçer.

👄 Sürtünme veya öpüşme yoluyla CYAE aktarımı olur mu?

Evet, bazı CYAE’ler sürtünme veya öpüşme yoluyla da aktarılabilir. Özellikle herpes, HPV ve sifiliz gibi enfeksiyonlar deri temasıyla aktarılabilir. Eğer ciltte açık yara, siğil, uçuk ve benzeri varsa, aktarım ihtimali daha yüksektir. Bununla birlikte, HIV ve klamidya gibi bazı enfeksiyonlar öpüşmeyle aktarılmaz. Enfeksiyon aktarım ihtimalini azaltmak için enfeksiyonların aktarım yollarını ve korunma yöntemlerini tanımak önemlidir. Detayları burada bulabilirsin.

🧪 CYAE test sonuçları kaç günde çıkar? 

CYAE test sonuçlarının çıkma süresi, hangi enfeksiyon için test yapıldığına ve nerede yapıldığına bağlı olarak değişir. Örneğin, HIV hızlı testleri birkaç dakikada sonuç verebilirken, bazı testler için birkaç gün ya da daha uzun süre beklemek gerekebilir. Klamidya ve gonore gibi enfeksiyonlarda idrar veya sürüntü testi genellikle 1-3 gün içinde sonuçlanır. Bazı testler ise aktarımdan hemen sonra sonuç vermez. HIV ve hepatit gibi enfeksiyonların tespiti için belli bir süre geçmesi gerekebilir (örneğin 2-6 hafta arası). Eğer korunmasız bir temas yaşadıysan, sağlık uzmanlarına danışarak doğru zamanlama ve test yöntemini öğrenebilirsin.

🧐 İdrar testi vücudumda CYAE olup olmadığını gösterir mi?

Evet, bazı CYAE’ler idrar testiyle tespit edilebilir. Özellikle klamidya ve gonore gibi enfeksiyonların tanısında idrar testi yaygın olarak kullanılır. Bu testte, idrarda bakterinin varlığı araştırılır ve sonuç genellikle hızlı bir şekilde çıkar. İdrar testi, genital bölgede akıntı veya yanma gibi belirtiler yaşayanlar için basit ve etkili bir tanı yöntemidir. Ama tüm CYAE’ler idrar testiyle tespit edilemez. Örneğin, HIV, herpes veya HPV gibi enfeksiyonlar için kan testi veya bölgeden alınan sürüntü örnekleri gerekir. Doktorun, aktarım ihtimali olduğunu düşündüğün enfeksiyona göre hangi testin uygun olduğunu belirleyecektir. Eğer bir aktarım olduğunu düşünüyorsan, idrar testinin yanı sıra diğer testleri de konuşmak önemlidir.

❤️‍🩹 CYAE’ye ne iyi gelir?

CYAE’lerin tedavisi enfeksiyonun türüne bağlıdır. Bakteriyel enfeksiyonlar (örneğin klamidya ve gonore) antibiyotik tedavisiyle tamamen iyileşir. Viral enfeksiyonlarda ise tedavi, belirtileri hafifletmek ve enfeksiyonu kontrol altında tutmak için yapılır. Örneğin, herpes için antiviral ilaçlar ağrılı yaraların iyileşmesini hızlandırır ve tekrarlarını azaltır. Bağışıklık sistemini güçlü tutmak için dengeli beslenmek, yeterince uyumak ve stresi yönetmek iyileşmeye yardımcı olabilir. Tedavi sürecinde doktorunun önerilerini dikkatle uygulamak ve korunma yöntemleri kullanmak da önemlidir.

🦠 Hangi durumlarda test yaptırmam gerekir?

Düzenli olarak CYAE testi yaptırmak sağlıklı bir cinsel yaşamın parçasıdır. Bazı enfeksiyonlar belirti göstermez ve ancak test yapıldığında öğrenilebilirler. Özellikle aktif cinsel yaşamı olan kişilerin yılda en az bir kez test yaptırması önerilir. Bununla birlikte,

• Korunma yönteminin kullanılmadığı, yanlış kullanıldığı ya da geçersiz kaldığı cinsel temas deneyimlediysen,

• Yeni bir partnerin varsa ve CYAE statün hakkında bilgi edinmek istiyorsan,

• CYAE belirtileri yaşıyorsan,

• Partnerinin vücudunda bir CYAE olduğunu öğrendiysen test yaptırmanı öneririz.

👥 Sadece ‘kötü’ insanlarda mı CYAE olur?

Hayır, CYAE herkeste olabilir. Bu, bir kişinin karakteri, değerleri veya yaşam tarzıyla ilgili bir durum değildir. CYAE’lerin yaygınlığı, birçok insanın yaşamının bir noktasında bu enfeksiyonlarla karşılaşabileceğini gösterir. CYAE ilgili damgalama ve yargı, insanların test ve tedavi süreçlerine erişimini engelleyebilir. Bu yüzden CYAE hakkında destekleyici olmak ve yargılama, aşağılama ve dışlama içermeyen bir iletişim dili benimsemem önemlidir.

kimler neler araştırıyor? 👀

ilişkilerde güvenli cinsel iletişimi etkileyen psikolojik faktörler

tabukamu olarak içeriklerimizi güvenilir ve bilimsel temelli kaynaklardan sağlıyoruz. Cinsellik ile alakalı yeni çıkan araştırmalardan haberdar olmak, bilgilerimizi güncel tutmanın en önemli yöntemlerinden biri. Senin de böyle bir akademik çalışman varsa bizimle paylaşabilirsin, biz de e-bültenimizde araştırma duyurunu yayınlayabiliriz!

Bu hafta bize ulaşan tez çalışmalarından bir tanesi Psikolojik Danışman Afag Khalilova’dan geldi. Afag, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi’nde Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik bölümünde yüksek lisans yapıyor. Araştırması, ilişkilerde güvenli cinsel iletişimi etkileyen psikolojik faktörlerin belirlenmesini amaçlıyor. Bunun için 18 yaş üstü herkes anonim şekilde aşağıdaki katılım formunu doldurabilir.